شناسایی و رتبه بندی توانمندسازهای تاب آوری زنجیره تامین سلامت با تمرکز بر بیمارستان های دولتی

Abstract

زمینه و هدف: رخدادهای اخیر نشان داده است که بروز اختلال در زنجیره­تامین سلامت، منجر به کمبود تجهیزات پزشکی مورد نیاز برای ارائه مراقبت‌های صحیح به بیماران، ایجاد بحران­های درمانی و اجتماعی و افزایش تقاضای غیر عادی خدمات پزشکی می­شود. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه­بندی توانمندسازهای تاب­آوری زنجیره­تامین سلامت با تمرکز بر بیمارستان­های دولتی است. مرور ادبیات نشان می­دهد تاکنون پژوهشی به تحلیل تواتمندسازهای تاب­آوری زنجیره سلامت به ­طور خاص در بیمارستان­های دولتی نپرداخته است. روش: پژوهش حاضر، کاربردی، با ماهیت توصیفی و از لحاظ زمانی، مقطعی است که با رویکرد پیمایشی انجام شده­است. جامعه آماری این پژوهش، خبرگان متخصص در حوزه مدیریتی بیمارستان­های دولتی شهر اصفهان بود که 20 نفر به عنوان نمونه­آماری براساس روش نمونه­ گیری قضاوتی انتخاب شدند. براساس مرور ادبیات نظام­مند، توانمندسازهای تاب­آوری زنجیره­تامین سلامت، شناسایی و سپس متناسب با بیمارستان­های دولتی بومی­سازی شدند. درخت تصمیم توانمندسازها در قالب 4 توانمندساز اصلی قابلیت­های ارتجاعی زنجیره­تامین، ویژگی­های عملیاتی زنجیره­تامین، قابلیت­ های گزارش­ دهی و قابلیت­های شناختی و 11 توانمندساز فرعی ترسیم شد. از پرسشنامه مقایسات زوجی برای گردآوری داده­ ها استفاده شد. نرخ ناسازگاری پرسشنامه­ های جمع­آوری­شده کمتر از 1/0 بود که نشان از اعتبار آن­ها داشت. برای تجزیه­ و­تحلیل داده ­های گردآوری شده با روش فرایند تحلیل سلسله ­مراتبی، از نرم­افزار Expert Choice نسخه 11 استفاده شد. همچنین، برای تحلیل تاثیرات متقابل بین متغیرها از رویکرد ماتریس تاثیرات متقابل و نرم­افزار MICMAC نسخه 5.3.0 استفاده شد. یافته­ ها: نتایج نشان داد که به­ترتیب قابلیت­های ارتجاعی زنجیره­تامین، قابلیت گزارش­دهی، قابلیت شناختی و ویژگی­های عملیاتی زنجیره­تامین بر تاب ­آوری زنجیره­تامین سلامت تاثیر دارند. همچنین، چابکی، قابلیت­های فناوری اطلاعات و مدیریت ریسک زنجیره­تامین به­عنوان مهمترین توانمندسازهای فرعی تعیین شدند. توانمندسازها در 4 دسته مستقل، خودمختار، وابسته و پیوندی (کلیدی) تقسیم شدند که چابکی، انعطاف­پذیری و سرعت در گروه متغیرهای پیوندی قرار گرفتند که نشان از تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شدید این توانمندسازها است. نتیجه­ گیری: برای ارتقاء تاب‌آوری زنجیره‌تامین سلامت با تاکید بر بیمارستان­های دولتی، مدیران مربوطه باید به‌طور جدی به تقویت قابلیت‌های ارتجاعی (با تمرکز بر چابکی) و گزارش­دهی (با تمرکز بر فناوری اطلاعات) زنجیره ­تامین سلامت اهتمام ورزند. همچنین، ارتقای سطح انعطاف­پذیری و سرعت را به­ صورت بلندمدت و پایدار در برنامه ­های خود قرار دهند.