اثر مؤلفه‌های رفتاری-کالبدی بر ایمنی در شرایط اضطراری مبتنی بر رویکرد عامل‌محور در فضاهای پرجمعیت

Abstract

زمینه و هدف: در طراحی ساختمان‌هایی با کاربردهای پیچیده و فضاهای متنوع، طراحان برای تأمین ایمنی جمعیت در شرایط اضطراری معمولاً به استانداردهای موجود تکیه می‌کنند. اگرچه هدف اصلی این استانداردها، تخلیه کامل جمعیت به منظور حفظ جان انسان‌هاست، اما این ضوابط لزوماً با رفتارهای مختلف جمعیت، تعاملات آن‌ها با محیط فیزیکی و استراتژی‌های مؤثر مدیریت تخلیه همخوانی ندارند. در این راستا، پرسش‌های زیر مطرح می‌شود: آیا رفتارهای ناشی از وابستگی‌های اجتماعی بر مدت زمان تخلیه تأثیر می‌گذارد؟ ترس و وحشت جمعیت تا چه اندازه بر زمان تخلیه کامل در شرایط اضطراری مؤثر خواهد بود؟ تأثیر تخلیه مرحله‌ای جمعیت بر زمان تخلیه اضطراری چه میزان است؟ هدف این تحقیق، ارزیابی و تبیین مؤلفه‌های مؤثر بر زمان تخلیه اضطراری جمعیت و ارائه شبیه‌سازی‌های آینده‌نگر از فرآیند تخلیه اضطراری از فضاهای پرجمعیت، به ویژه فضاهای مذهبی، به منظور کمک به تصمیم‌گیری مدیران در فرایند طراحی تا بهره برداری است. روش: روش تحقیق حاضر، به لحاظ ماهیت، کاربردی و از نوع توصیفی-تحلیلی و نتایج آن، تبیینی است. در این مقاله، با ابداع چارچوب E&E و با بهره‌گیری از رویکرد عامل‌محور جهت شبیه‌سازی خروج اضطراری جمعیت بر اساس سناریوهای محتمل، به ارزیابی و تبیین مؤلفه‌های مؤثر بر مدت‌زمان تخلیه اضطراری جمعیت در شرایط اضطراری پرداخته شده است. یافته‌ها: فرایند طی شده و شبیه‌سازی‌های صورت گرفته، بیانگر آن است که مؤلفه‌های وابستگی اجتماعی، وحشت زدگی و تخلیه مرحله ای جمعیت بر مدت‌زمان تخلیه کامل جمعیت مؤثرند. نتیجه‌گیری: با شناسایی مؤلفه‌های مؤثر و محتمل و مدیریت آگاهانه آن‌ها، از مرحله طراحی تا مرحله بهره برداری امکان کاهش مدت‌زمان تخلیه جمعیت و درنتیجه کاهش آسیب‌ها و تلفات انسانی در شرایط اضطراری وجود دارد.