ارتباط عوامل شغلی با نگرش به فرزندآوری در زنان شاغل بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی ایران

Abstract

زمینه و هدف امروزه تأخیر در فرزندآوری به یکی از الگوهای رایج رفتار باروری در جهان تبدیل شده است. یکی از چالش‌های جدی جوامع سراسر جهان تمایل کمتر زوجین به فرزندآوری است. اولین عامل مهم در شکل‌گیری قصد باروری نگرش فرد است. نگرش تحت تأثیر عوامل مختلفی است که عوامل شغلی با تأثیر بر شرایط درون خانواده و کاهش تعارض کار-خانواده می‌تواند نقش مهمی در تصمیمات درون خانواده داشته باشد. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط عوامل شغلی با نگرش به فرزندآوری در زنان شاغل بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی ایران سال 1402 انجام شد. روش بررسی پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی از نوع همبستگی است. نمونه‌ها 470 نفر از کارکنان زن ایرانی و متأهل شاغل در بالین در مراکز آموزشی- درمانی دانشگاه علوم پزشکی ایران بودند که به روش نمونه‌گیری تصادفی سهمیه‌ای در بازه زمانی بین مرداد تا شهریور ماه سال 1402 انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل فرم مشخصات جمعیت‌شناختی، پرسش‌نامه‌های استرس شغلی مؤسسه سلامت و ایمنی انگلستان (HSE) و نگرش به فرزندآوری سودربرگ و همکاران بود. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS نسخه ۲۰ و آزمون‌های ضریب همبستگی پیرسون، تی مستقل و آنالیز واریانس استفاده شد. یافته‌ها میانگین سنی شرکت‌کنندگان 5/26±36/29 سال بوده و اکثر واحدهای موردپژوهش (55/7 درصد) تحصیلات کارشناسی و (50/4 درصد) شیفت کاری در گردش داشتند. نگرش به فرزندآوری 12/24±65/89 و استرس شغلی 23/76±106/08 بود. از میان ابعاد نگرش به فرزندآوری، بعد فرزند به‌عنوان مانع دارای بالاترین میانگین و بعد مهم بودن فرزند به‌عنوان رکن زندگی دارای پایین‌ترین میانگین بود؛ از میان ابعاد استرس شغلی نیز بعد کنترل بالاترین و بعد حمایت همکاران پایین‌ترین میانگین نمره را داشتند. استرس شغلی و تمام ابعاد آن با نگرش به فرزندآوری ارتباط معکوس و معنی‌داری داشت. نگرش به فرزندآوری زنان با رضایت شغلی، نوبت کاری، وضعیت استخدامی، دو جاکاری و درآمد ماهانه ارتباط معنی‌داری و استرس شغلی با شیفت کاری و تعداد فرزندان ارتباط معنی‌دار آماری داشتند. نتیجه‌گیری استرس شغلی می‌تواند موجب کاهش نگرش مثبت به فرزندآوری شود و برعکس رضایت شغلی می‌تواند این نگرش مثبت را افزایش دهد. بنابراین پیشنهاد می‌شود ضمن توجه به این ابعاد مهم در زنان شاغل و سنجش دوره‌ای آن‌ها از مداخلات مؤثر و کاربردی برای کاهش استرس شغلی و افزایش نگرش مثبت به فرزندآوری بهره گرفته شود. عوامل شغلی که باعث فشار، سختی و استرس زنان می‌شود باید تعدیل شوند و با استفاده از آموزش و تشویق و طراحی برنامه‌های کاربردی باید نگرش مثبت به فرزندآوری و تولیدمثل زنان شاغل را بهبود بخشید.