نقشه سفته و قنات در استحصال آب در دره راگه رفسنجان

Abstract

با توجه به قرارگیری کشور ایران در کمربند خشک جهان، مناسب نبودن پراکنش زمانی و مکانی بارندگی‏‏‏‏‌‎‏‏، بالا بودن میزان تبخیر و تعرق و عدم تعادل در استفاده از منابع آب سطحی و زیرزمینی توجه به پروژه‏های جمع‏آوری آب باران ضروری است. در این بین، بازگشت به شناخت و کاربرد دانش بومی برخواسته از تاب‏آوری تاریخی مردم این سرزمین اهمیت زیادی می‏یابد. قنات‏ها عموماً روشی مقرون به صرفه برای انتقال آب زیرزمینی به سطح زمین هستند، این درحالی است که ارزش اقتصادی بسیار بالای آب در رفسنجان، کشاورزان را ترغیب کرده که که آب رودخانه گیودری در "دره راگه" را به سطح دشت منتقل کنند. به عبارت دیگر اندیشه انتقال آب از دره راگه به سطح دشت منجر به توسعه سازه آبی جدیدی به نام "سفته" یا آب دالان شده است. در این مطالعه برای اولین بار قنات و سفته‏های توسعه یافته در دره راگه معرفی شده‏اند. با استفاده از نرم‏افزار موقعیت‏یاب GeoSetter موقیعت سازه مورد نظر مشخص و مکانیزم ساخت و استحصال و انتقال آب ارائه شد. در ادامه فرصت‏ها، تهدیدها و چالش‏های پیش روی این سازه‎های آبی و دره راگه بیان شده است. در نهایت پیشنهاد شد بحث حقابه زیست محیطی رودخانه گیودری و دره راگه به‌عنوان اولویت در نظر گرفته شود. هم‌چنین با مشارکت اداره میراث فرهنگی و گردشگری، اداره مدیریت منابع آب و هم‌چنین اداره محیط زیست بحث حفاظت و همچنین توسعه گردشگری دره راگه در اولویت امور قرار گیرد.