بررسی روند زمانی و مکانی دبی و کیفیت آب، مطالعه موردی: بازه چمریز-پل‌خان رودخانه کر

Abstract

مقدمه: بررسی روند زمانی دبی جریان اطلاعات مفیدی جهت مدیریت بهتر منابع آب فراهم می آورد. تغییرات اقلیمی از چالش های مهم زیست محیطی عصر کنونی است. نوسانات متغیرهای هواشناسی از جمله بارندگی اثرات شدیدی بر منابع آب دارد. کنترل آلودگی رودخانه کر به عنوان یکی از شاهرگ های حیاتی آب کشاورزی، صنعت و شرب، نقش مهمی در کیفیت منابع آب منطقه ایفا می کند. روش­: در این مطالعه به منظور بررسی تغییرات کمیت آب رودخانه و میزان تاثیرپذیری آنها از فعالیت های انسانی و طبیعی، و شناخت بهتر عوامل آلاینده، روند تغییرات سری زمانی دبی و کیفیت آب رودخانه کر در بازه زمانی 46 ساله، در دو ایستگاه چمریز در بالادست، و پل خان در پایین دست رودخانه، توسط آنالیزهای من کندال و شیب سن بررسی گردید. توزیع های آماری بر داده های میانگین ماهانه دبی و پارامترهای کیفیت آب، برازش داده شد، و مقادیر در دوره بازگشت ها پیش بینی، و در بالادست و پایین دست مقایسه گردید. سپس کیفیت آب جهت مصارف شرب، دام و طیور و کشاورزی، با استانداردها مقایسه گردید. یافته ­ها و نتیجه­ گیری: نتایج نشان داد که میانگین دبی پل خان از چم ریز بیشتر است که به دلیل ورود رودهای دیگر مانند سیوند به رودخانه می باشد. در دوره بازگشت های 2، 5 و 10 سال مقادیر دبی پل خان بیشتر از چمریز است، اما در 20 و 50 در چمریز بیشتر است، که می تواند به دلیل کنترل جریان سیلاب در سد درودزن، مابین ایستگاه چمریز و پل خان، باشد. در چمریز میانگین کلیه پارامترهای کیفی در محدوده استاندارد مصارف قرار دارد. در پل خان TDS و EC بالاتر از استاندارد شرب، و سایر پارامترها در محدوده می باشد. به غیر از EC که در محدوده مصرف دام و طیور، و آبیاری قرار ندارد، سایرین در محدوده مصارف است. بجز PH، میانگین سایر پارامترها در پل خان از چمریز بیشتر است. تحلیل روند نشان داد که در پل خان و چمریز دبی روندی کاهشی داشته است. کاهش بارندگی و خشکسالی های اخیر، افزایش سطح زیر کشت و برداشت بی رویه آب رودخانه برای مصارف مختلف می تواند دلیل آن باشد. در چمریز Na و SAR بدون روند هستند. SO4 و PH روندی کاهشی، و سایر متغیرها روندی افزایشی داشته اند. در پل خان PH روند کاهشی و سایر متغیرها روند افزایشی دارند. بجز PH، مقادیر پیش بینی شده کلیه پارامترها، در همه دوره بازگشتها، در پل خان از چمریز بیشتر است. کاهش آلاینده های شیمیایی کشاورزی، جلوگیری از ورود فاضلابها به رودخانه و یا تصفیه آنها می تواند در کنترل روند نزولی کیفیت موثر باشد.