مقاله مروری:‌ پرورش ماهیان زینتی بومی: چالش‌ها و فرصت‌ها با تأکید بر گونه‌های بومی و پتانسیل‌های پرورش آنها

Abstract

پرورش ماهیان زینتی به عنوان یکی از بخش‌های مهم آبزی‌پروری، در سال‌های اخیر در ایران رشد چشمگیری داشته است. ایران با بیش از ۲۰۰ گونه ماهی بومی و اکوسیستم‌های آبی متنوع، ظرفیت بالایی برای توسعه این صنعت دارد. اگرچه تجارت جهانی ماهیان زینتی سالانه بیش از ۱۵ میلیارد دلار ارزش دارد، اما سهم ایران به دلیل تمرکز سنتی بر گونه‌های خوراکی و وارداتی محدود مانده است. گونه‌های بومی (ماهی قرمز، گوپی و گورامی) به دلیل سازگاری با شرایط محلی و جذابیت بصری، گزینه‌های مناسبی برای پرورش هستند. این گونه‌ها علاوه بر مزایای اقتصادی، به حفظ تنوع زیستی و توسعه پایدار کمک می‌کنند. با این‌حال، پرورش ماهیان زینتی بومی با چالش‌هایی نظیر کمبود دانش فنی، برداشت بی‌رویه از طبیعت و ضعف در زنجیره تأمین مواجه است. این مشکلات باعث شده است که برخی گونه‌های ارزشمند در معرض انقراض قرار گیرند. سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند فرصت‌هایی چون حفظ ذخایر ژنتیکی، توسعه مشاغل محلی و جذب بازارهای بین‌المللی را فراهم کند. تنوع زیستی غنی ایران شامل بیش از ۴۳ گونه ماهی زینتی بومی است که در مناطق مختلف کشور پراکنده هستند. خانواده‌هایی مانند کپورماهیان، سگ‌ماهیان جویباری و کپور دندان‌ماهیان از جمله گروه‌های مهم هستند. این گونه‌ها به دلیل زیبایی ظاهری و مقاومت بالا، پتانسیل بالایی برای تجاری‌سازی دارند. توسعه تحقیقات علمی، آموزش پرورش‌دهندگان و ایجاد زنجیره تأمین پایدار می‌تواند به ارتقاء جایگاه ایران در بازار جهانی ماهیان زینتی کمک کند.