عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری مشتریان در انتخاب بانکداری منطبق با شریعت: مطالعه‌ای بر رفتار مالی در ایران

Abstract

تمرکز اصلی مطالعات مالی رفتاری که با اصول شریعت سازگار است، بر تحلیل رفتار سرمایه‌گذاران و مشتریان در مواجهه با تصمیم‌های مالی، بازار بورس و سایر محصولات و فناوری‌های مطابق با شریعت متمرکز است. هدف این پژوهش بررسی انطباق نظام بانکداری ایران با شریعت اسلام و همین‌طور بررسی عوامل مؤثر بر رفتار مصرف‌کنندگان و بررسی عوامل جمعیت‌شناختی در تعیین رفتار افراد به‌منظور ورود در نظام مالی منطبق با شریعت است. باتوجه‌به اهداف و پرسش‌های موردنظر در این تحقیق، از روش تحقیق معادلات ساختاری بر مبنای واریانس استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 389 نفر از مشتریان بانک‌ها در تهران است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که متغیرهای عدم انطباق با شریعت، آگاهی، تصویر سازمان و جمع‌گرایی بر بهبود نگرش تأثیرگذار هستند و به این ترتیب به‌طور غیرمستقیم بر تصمیم‌گیری برای ورود به بانکداری اسلامی تأثیر مثبت می‌گذارند. همچنین، عواملی مانند نرخ سود بانکی، جنسیت، نوع خدمات و قیمت آن، و سطح تحصیلات تأثیر قابل توجهی بر سرمایه‌گذاری مشتریان در بانکداری دارند. از طرف دیگر، متغیرهای سن و شغل تأثیر چندانی در این زمینه ندارند و به‌عنوان متغیرهای غیرمؤثر و بی‌معنا شناخته می‌شوند. برای رسیدن به موفقیت بانک‌های منطبق با شریعت در اجرای نقش آنها، نیازمند فراهم شدن بستری است که تلاش عمومی در سطح خرد و کلان در آن انجام شود. در این بستر، بر اهمیت فرهنگ‌سازی در زمینه آموزش بانکداری اسلامی، تقویت نظارت شرعی، اصلاح مقررات، شفاف‌سازی فعالیت‌های بانکی و رتبه‌بندی بانک‌ها بر اساس رعایت اصول اسلامی تأکید می‌شود تا اطمینان حاصل گردد که نظام بانکی به‌طور واقعی منطبق با شریعت است.