بررسی اپیدمیولوژیک سرطان پستان و عوامل خطر مرتبط با آن در شهرستان اردبیل طی سال‌های 1390-1400

Abstract

پیش‌زمینه و هدف: سرطان پستان، شایع‌ترین سرطان، کشنده‌ترین بدخیمی و مهم‌ترین عامـل مـرگ ناشـی از سـرطان در زنـان است که علاوه بر تحمیل هزینه‌های زیاد به نظام سلامت، یک چالش اساسی و جهانی در حوزه بهداشت و درمان است. این مطالعه باهدف بررسی اپیدمیولوژی سرطان پستان و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان اردبیل در دهه 1400-1390 صورت گرفت. مواد و روش کار: در این پژوهش توصیفی تحلیلی مقطعی، تمامی زنان مبتلا به سرطان پستان که در دهه ۱۴۰۰-۱۳۹۰ در شهرستان اردبیل شناسایی و پذیرش شده بودند، موردبررسی قرار گرفتند. داده‌ها ابتدا از واحد اسناد پزشکی مرکز آموزشی-درمانی امام خمینی اردبیل که با تشخیص سرطان سینه برای اولین بار پذیرش شده بودند، جمع‌آوری گردید. در ادامه برای کسب اطلاعات دقیق‌تر، از چک‌لیستی محقق‌ ساخته مشتمل بر بیش از 40 متغیر دموگرافیک، بالینی، سبک زندگی و محیطی مرتبط با عوامل خطر سرطان پستان از افراد مبتلای تحت پوشش مراکز بهداشتی درمانی شهرستان اردبیل استفاده گردید. داده‌ها با استفاده از آزمون‌های آمار توصیفی و تحلیلی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین، انحراف معیار، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون لجستیک) در نرم‌افزار SPSS18 آنالیز شدند. یافته‌ها: میانگین پذیرش سالانه شهرستان اردبیل در دهه 1400-1390 برابر با 55 نفر به دست آمد. بعلاوه، در سال 1390 به ازای هر 100000 نفر زن، تعداد 3/14 زن، و در سال 1400 به ازای صد هزار نفر زن، 3/15 نفر با تشخیص اولیه سرطان پستان در مرکز آموزشی درمانی امام خمینی اردبیل پذیرش شده بودند. میانگین سنی بیماران مبتلا، 6/53 سال بود، بیش از 99 درصد مبتلایان مؤنث بودند، بیش از 96 درصد آنان متأهل بودند، تعداد فرزند از 0 تا 11 فرزند متغیر بود و میانگین تعداد فرزند، 5/4 به دست آمد. سن بالای 50 سال و تغذیه انحصاری فرزند با شیر مادر به مدت کمتر از یک سال، متغیرهایی بودند که قدرت پیش‌بینی کنندگی معنی‌دار در ایجاد سرطان پستان داشتند و سایر متغیرهای مستقل در ایجاد سرطان پستان، پیش‌بینی کنندگی معنی‌دار نداشتند (0.05P<). بحث و نتیجه‌گیری: به نظر می‌رسد بروز سالانه سرطان پستان در شهرستان اردبیل در مقایسه با برخی مناطق دیگر کشور کمتر باشد. از بین عوامل خطر، فقط سن بالا و تغذیه انحصاری فرزند با شیر مادر کمتر از یک سال، پیش‌بینی کنندگی معنادار داشتند. با توجه ضرورت ثبت دقیق مشخصات بیماران، روز رسانی و سامان‌دهی نظام ثبت سرطان‌ها به‌ویژه سرطان پـستان و گنجاندن متغیرهای بیشتر و عوامل خطر اصلی در فرم پذیرش بیمارستان‌ها و دسترسی آسان به آن فرم در مراکز آموزشی درمانی و در مرکز بهداشت شهرستان و مرکز بهداشت استان، برقراری نظام ارجاع کارآمد بین مرکز بهداشت شهرستان و مراکز آموزشی-درمانی، همراه با آموزش و افزایش دانش و مهارت متخصصین و کارشناسـان مراکز بهداشتی درمانی و پرستاران بیمارستان‌ها می‌تواند نقـش اساسی در کشف بیماران و ثبت مشخصات و اطلاعات کامل آن‌ها داشته باشد.