تأثیر سطوح مختلف فسفر و محلول‌پاشی روی بر ویژگی‌های رشد، میزان روغن و فاکتورهای بیوشیمیایی گیاه دارویی عدس‌الملک (Securigera securidaca)

Abstract

در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف فسفر و محلول­پاشی روی بر ویژگی­های رشد، میزان روغن و فاکتور­های بیوشیمیایی گیاه دارویی عدس­الملک (Securigera securidaca)، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل چهار سطح فسفر (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) و سه سطح محلول­پاشی روی در دوره گل‌دهی (بدون محلول­پاشی به‌عنوان شاهد، محلول­پاشی با غلظت چهار گرم در لیتر: دو هفته یک‌بار و هفته­ای یک‌بار) بودند. مهم‌ترین شاخصه­های رشد و عملکرد شامل تعداد ساقه، طول ساقه، تعداد غلاف در بوته، تعداد بذر در هر غلاف، طول غلاف و عملکرد بذر اندازه­گیری شد. همچنین مهم‌ترین ویژگی­های بیوشیمیایی عصاره بذر (فلاون و فلاونول، فلاونوئید کل، ترکیبات فنلی کل، میزان تانن و فعالیت آنتی­اکسیدانی)، درصد روغن و عملکرد روغن بذر نیز مورد سنجش قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد فسفر به‌تنهایی در افزایش تعداد ساقه، طول ساقه اصلی، عملکرد بذر، عملکرد روغن، میزان فلاونوئیدها و فعالیت آنتی­اکسیدانی بذر عدس‌الملک مؤثرتر از کاربرد تلفیقی فسفر و روی بود. کاربرد 50 کیلوگرم فسفر و محلول­پاشی دو هفته یک‌بار موجب افزایش تعداد ساقه، طول ساقه اصلی، تعداد غلاف در هر بوته، عملکرد بذر، میزان ترکیبات فنلی و عملکرد روغن شد، درحالی‌که کاربرد 100 کیلوگرم فسفر بدون کاربرد روی، در افزایش میزان فلاونوئیدها و فعالیت آنتی­اکسیدانی مؤثرتر بود. بااین‌حال کاربرد روی در افزایش ترکیبات فنلی، میزان تانن­، درصد روغن و عملکرد بذر مؤثر بود. به­طور کلی، با توجه به شرایط موجود در این تحقیق، علی‌رغم تفاوت­هایی که در صفات اندازه­گیری‌شده در پاسخ به مقادیر فسفر و روی دیده شد، غلظت 50 کیلوگرم فسفر و محلول­پاشی دو هفته یک‌بار روی، در بیشتر صفات نتایج رضایت‌بخشی نسبت به سایر تیمارها داشت.