پهنه‌بندی سیلاب شهری با رویکرد مدلسازی توامان هیدرولوژیکی-هیدرولیکی حوضه آبریز، مطالعه موردی: منطقه 21 و 22 شهر تهران

Abstract

پهنه‌بندی سیلاب کاربرد وسیعی در مدیریت سیلاب داشته و یکی از اطلاعات اساسی و مهم در مدیریت ریسک سیلاب محسوب می‌شود. پهنه‌بندی سیلاب در مناطق شهری با توجه به ماهیت دوبعدی جریان و از طرفی تراکم عوارض شهری مانند ساختمان‌ها، خیابان‌ها، بلوارها و معابر عمومی بسیار مشکل‌تر از مدلسازی در محدوده سیلابدشت و رودخانه‌ها است. در این پژوهش، پهنه‌بندی سیل برای مناطق 21 و 22 شهر تهران در حالت وضع موجود، که تقریبا منطقه فاقد شبکه کانالهای جمع‌آوری آبهای سطحی است با استفاده از مدلسازی بارش-رواناب فیزیک‌‌مبنا و روندیابی هیدرولیکی دوبعدی انجام شده است که نوآوری پژوهش محسوب می‌شود. برای این منظور، از مدل HEC-HMS برای تخمین رواناب ورودی از کوهستان، از مدل MIKE21 برای تخمین پهنه سیلاب رواناب ورودی از کوهستان در منطقه شهری و از مدل Flo-2D برای شبیه‌سازی بارش-رواناب شهری استفاده شده است. بر اساس نتایج مدلسازی، محدوده‌های تحت سیلاب 50 ساله با رویکرد مدلسازی تلفیقی در مناطق 21 و 22 احصاء شده است که 8% از مساحت این مناطق را شامل می‌شود. در این پهنه‌ها ماکزیمم عمق سیل 11/8 متر در رودخانه وردآورد و بیشترین سرعت 5/4 متر بر ثانیه در ابتدای خیابان هاشم‌زاده (جنوب بزرگراه خرازی) بدست آمده است. نتایج نشان می‌دهد که در صورت رخداد وقایع حدی نظیر بارش 50 ساله، بخشی از بزرگراه‌ها و شریانهای ارتباطی شهر تهران به سمت غرب دچار اختلال می‌شود و امکان تردد وجود نخواهد داشت. علاوه بر این، کاربری‌های مختلفی در پهنه سیل قرار می‌گیرد و بدلیل عدم وجود شبکه آب سطحی، شرایط ماندابی در سرتاسر مناطق 21 و 22 شهر تهران قابل پش‌بینی است. بنابراین توسعه شبکه جمع‌آوری آبهای سطحی از اولویت‌های اصلی کاهش ریسک سیل در این مناطق است.