تخمین دُز ورودی پوست و دُز مؤثر نوزادان در آزمون‌های رایج رادیوگرافی در بیمارستان‌های دولتی شهر ساری

Abstract

زمینه و هدف: رادیوگرافی نقش مهمی در تشخیص ناهنجاری‌های نوزادان ایفا می‌کند. با توجه به حساسیت بالای نوزادان به پرتوهای یونیزان، اندازه کوچک اندام‌ها، نزدیکی ارگان‌ها به یکدیگر، و طول عمر بیشتر آن‌ها که احتمال بروز آثار زیستی پرتو را افزایش می‌دهد، برآورد دُز دریافتی نوزادان ضروری است. این مطالعه با هدف ارزیابی دُز ورودی پوست (ESD) و دُز مؤثر نوزادان بستری در بخش مراقبت‌های ویژه ناشی از آزمون‌های رایج رادیوگرافی انجام شد. روش‌ها: در این مطالعه، دُز ورودی پوست (ESD) در ۵۰ نوزاد بستری در بخش مراقبت‌های ویژه در آزمون‌های رادیوگرافی از ریه، شکم، لگن و جمجمه محاسبه شد. مقدار کرمای هوا در فاصله یک‌متری از لامپ اشعه ایکس اندازه‌گیری شد. سپس، با درنظرگرفتن فاصله لامپ تا فیلم و ضخامت ناحیه آناتومیک مورد رادیوگرافی، مقدار کرمای هوا در محل ورودی پوست محاسبه گردید. ESD با ضرب کرمای هوا در فاکتور پرتوهای برگشتی به دست آمد. همچنین، با استفاده از فاکتورهای تبدیل مناسب، مقدار دُز مؤثر ازESD محاسبه شد. یافته‌ها: میانگین ESD در آزمون‌های رادیوگرافی از ریه، شکم، لگن و جمجمه به‌ترتیب ۰.۳، ۰.۵۷، ۰.۴۳ و ۱.۰۱ میلی‌گری (mGy) محاسبه شد. بیشترین دُز مؤثر در رادیوگرافی از شکم و لگن مشاهده گردید. کیلوولتاژ و میلی‌آمپر-ثانیه، به‌عنوان مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر ESD، در رادیوگرافی از ریه به‌ترتیب ۴۷.۲ و ۴.۸ گزارش شد. مقدار ESD در آزمون‌های رادیوگرافی از ریه و شکم بالاتر از استانداردهای جهانی بود، درحالی‌که مقادیر ESD در رادیوگرافی از جمجمه و لگن تفاوت معناداری با مقادیر DRL نداشت. نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که دُز دریافتی نوزادان در رادیوگرافی از ریه و شکم بالاتر از حد استاندارد است. شرایط تکنیکی به‌کاررفته در انجام این آزمون‌ها، به‌ویژه در رادیوگرافی از ریه، با استانداردهای توصیه‌شده مطابقت ندارد. بنابراین، بازبینی و اصلاح تکنیک‌های تصویربرداری در این آزمون‌ها ضروری است. مراکز تصویربرداری پزشکی باید در انتخاب شرایط تابش به‌گونه‌ای عمل کنند که ضمن حفظ کیفیت تصویر، دُز مؤثر دریافتی نوزادان کاهش یابد. برای این منظور، استفاده از ولتاژ بالا (kV) و جریان پایین (میلی‌آمپر) در رادیوگرافی از تنه نوزادان (ریه، شکم و لگن) توصیه می‌شود.