اضطراب ناشی از کووید-19 و ارتباط آن با فرسودگی شغلی بهورزان

Abstract

زمینه و هدف بهورزان به‌عنوان یکی از ارکان نظام سلامت در طول دوران همه‌گیری کووید-19، مسئولیت سنگین پیشگیری در جوامع روستایی بر عهده دارند که این موضوع باتوجه‌به اهمیت و تأثیرات بالقوه‌ شیوع همه‌گیری بر سلامت روان، می‌تواند بر سطح اضطراب ناشی از کووید-19 در آنان نقش داشته باشد. علاوه‌بر این فرسودگی شغلی احتمال دارد بر میزان این اضطراب بیفزاید. مطالعه حاضر باهدف تعیین اضطراب ناشی از کووید-19 و ارتباط آن با فرسودگی شغلی بهورزان استان بوشهر در سال 1400 انجام شده است. روش بررسی مطالعه حاضر از نوع توصیفی بود که در سال 1400-1401با جامعه پژوهشی که شامل بهورزان شاغل در خانه‌های بهداشت تحت‌پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر بود به روش تمام‌شماری انجام شد. اشتغال در خانه‌های بهداشت و داشتن حداقل 1 سال سابقه کار به‌عنوان معیارهای ورود به مطالعه درنظر گرفته شدند. 341 نفر از 365 بهورز شرایط ورود به مطالعه را داشتند و 308 نفر از آن‌ها به پرسش‌نامه پاسخ دادند. نرخ پاسخگویی 3/84 درصد بود. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از یک پرسش‌نامه شامل سه بخش جمعیت‌شناختی (10 گویه)، مقیاس اضطراب کرونا (علیپور و همکاران) با 18 گویه و پرسش‌نامه فرسودگی شغلی مسلش با 22گویه انجام شد و 5 نفر از اساتید روایی پرسش‌نامه را تأیید کردند. پس از کسب مجوزهای لازم، پرسش‌نامه در قالب یک پیوند اینترنتی در پلت فرم «پرس لاین» از طریق اتوماسیون اداری به کارتابل بهورزان ارسال شد. قبل از انجام این مطالعه، در یک مطالعه پایلوت پایایی ابزارها مجدد با تکمیل پرسش‌نامه توسط 10 نفر از نمونه‌های پژوهش و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد. مقدار ضریب پایایی برای مقیاس اضطراب کرونا 95 درصد و برای پرسش‌نامه فرسودگی شغلی 84 درصد محاسبه شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و آزمون‌های مختلف براساس اهداف پژوهش استفاده شد. یافته‌ها نتایج پژوهش نشان داد بیشتر بهورزان (69/5) زن و متأهل (85/7) بودند. میانگین سن آنان 8/15±37/02 سال و میانگین سابقه‌ کار آنان 9/06±13/36 سال بود. به‌طورکلی اضطراب ناشی از کووید-19 اغلب بهورزان (70/8) در سطح خفیف (10/81±12/58) بود. یافته‌ها همچنین نشان داد 31/8 درصد از بهورزان خستگی عاطفی متوسط تا شدیدی را تجربه کرده‌اند (11/95±14/52) و مسخ شخصیت در 82/1 درصد آنان در سطح پایینی (4/24±2/78) بود. بااین‌حال حدود نیمی از بهورزان (49/7 ) موفقیت شخصی پایینی را گزارش کردند (11/22±36/32). نتایج همچنین نشان داد بین اضطراب ناشی از کووید-19 و خستگی عاطفی (001/P<0؛ 0/667=r)، مسخ شخصیت (001/P<0؛ 472/r=0) و موفقیت شخصی (0/001=P؛ 0/188-=r) رابطه‌ آماری معنی‌داری برقرار است. همچنین میانگین نمره اضطراب در افرادی که از وسایل حفاظت فردی رضایت داشتند و سابقه بیماری جسمی نداشتند پایین‌تر از سایرین بود. خستگی عاطفی با رضایت از وسایل حفاظت فردی (001/P<0)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام‌بخش (027/P=0) و همچنین سابقه بیماری جسمی (001/P<0) ارتباط معنی‌دار آماری داشت. مسخ شخصیت با رضایت از وسایل حفاظت فردی (04/P=0)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام‌بخش (029/P=0)، سابقه بیماری جسمی (013/P=0) و همچنین سابقه ترک خدمت یا مرخصی بدون حقوق (022/P=0) ارتباط معنی‌دار آماری داشت. موفقیت شخصی با هیچ‌کدام از متغیرهای جمعیت‌شناختی ارتباط معنی‌دار آماری نداشت. نتیجه‌گیری بادرنظر گرفتن اصل تقدم پیشگیری بر درمان، یافته‌های مطالعه‌ حاضر بر ضرورت توجه جدی‌تر سیاستگذاران به تأثیرات سوء ناشی از همه‌گیری در کارکنان حوزه‌ پیشگیری ازجمله بهورزان تأکید دارد. ارتباط معنی‌دار اضطراب ناشی از کووید-19 و فرسودگی شغلی، این واقعیت را بیش‌ازپیش برجسته می‌کند که گرچه همه‌گیری کووید-19 به تهدید سلامت روان در بهورزان منجر نشده است، اما می‌تواند کاهش ظرفیت عاطفی و خودکارآمدی بهورزان را تسریع بخشد و بی‌تردید در عملکرد آنان اختلال به وجود می‌آید. اهتمام کافی در تقویت حمایت‌های روانی در حوزه فردی و خانواده و همچنین پشتیبانی‌های شغلی مؤثر در افزایش انگیزه با در نظر گرفتن اصل عدالت سازمانی، باید از اولویت‌های سیاستگذاران حوزه‌ سلامت باشد.