تعادل بین دسترسی کاربران به ریزداده‌ها و حفظ حریم خصوصی واحدهای آماری در آمار رسمی

Abstract

یکی از وظایف مرکز آمار در دنیا انتشار ریزداده‌ها، داده‌ها و اطلاعات آماری به صورت عمومی و قابل دسترس برای تمام کاربران است. از آنجا که ریزداده‌ها حاوی اطلاعات خصوصی واحدهای آماری است، باید راه‌هایی برای حفظ حریم خصوصی این واحدها توسط مراکز آماری در نظر گرفته شود که این راه‌ها به محرمانگی معروف است. این محرمانگی باید به‌گونه‌ای باشد که ریزداده‌ها را بدون کم شدن از کلیت‌ آن‌ها، با ناشناس‌سازی، در محیطی امن و جدا در اختیار کاربران و محققین مرتبط قرار گیرد. تعادل بین حریم خصوصی و انتشار ریزداده‌ها و اطلاعات آماری از طریق چند مولفه‌ی مهم ناشناس‌‌سازی و توافق‌نامه‌های اشتراک گذاری داده با دانشگاه‌ها، سازمان‌های دولتی و محققان و رده‌بندی کردن تمامی ریزداده‌های مرکز آمار ایران صورت می‌گیرد. زمان و مکان از این جهت بسیار حائز اهمیت است که همواره این متغیرها در حال تغییر هستند. بدین معنی که هرگونه گواهینامه‌ یا توافق‌نامه‌ای که به محقق حقیقی یا حقوقی برای یک مجموعه داده، اعطا شود، صرفا محدود به زمان خاصی است و بنابراین تاریخ انقضا دارد. از این رو ممکن است ارزیابی مجدد حریم خصوصی داده‌هایی که در اختیار ایشان بوده است نیاز به بازنگری داشته باشد به گونه‌ایی که حتی دیگر به ایشان اجازه‌ی دسترسی به آن ریزداده‌ پس از زمان انقضای توافق‌نامه داده نشود. در این مقاله به معرفی روش‌‌های کنترل افشا و نرم‌افزارهای مرتبط با آن اشاره شده است. با استفاده از نرم‌افزار متن‌باز ARX یک مثال فرضی از داده‌های مربوط به ویروس کرونا با فرض حساسیت کشورها به میزان ابتلا و مرگ و میر ارائه شده است. همچنین میزان ریسک شناسایی کشورها پیش و پس از ناشناس‌سازی ارائه شده است. این بدان معنا است که روش‌های کنترل افشا، نقطه‌‌ی تعادلی بین حریم خصوصی واحدهای آماری و دسترسی محققین به ریزداده‌ها را فراهم می‌نماید.