مقاله علمی – پژوهشی:‌ بازارسنجی ماهیان تجاری دریایی استان خوزستان بر پایه رتبه‌بندی مطلوبیت: رویکردی نوین و روش‌‌مند

Abstract

پژوهش پیش‌‌رو با هدف گردآوری و وزن‌‌دهی معیارهای اثرگذار بر مطلوبیت ماهیان و ارائه یک رتبه‌‌بندی منسجم و قابل استناد برای ماهیان تجاری دریایی استان خوزستان انجام شده است. برای شناسایی معیارها از مصاحبه‌‌های نیمه ساختارمند به روش دلفی با 15 نفر از صاحب نظران استفاده شد. سپس اولویت‌بندی معیارها و غربال‌سازی زیرمعیارها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) انجام شد. به منظور رتبه‌‌بندی مطلوبیت ماهیان برای مصرف‌‌کنندگان، از یک پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد و روایی و پایایی پرسشنامه به روش‌‌های معمول تأیید گردید. نرم افزار‌‌های آماری Expert Choice و SPSS برای تحلیل داده‌‌های استخراجی از 181 پرسشنامه تکمیل شده، مورد استفاده قرار گرفتند. معیارهایی نظیر طعم و خوش خوراکی (وزن نسبی = 209/0)، کیفیت پخت (165/0)، تراکم و سختی خار (165/0)، نسبت دورریز (153/0) و قیمت (114/0)، مهم‌ترین عوامل مطلوب بودن ماهیان دریایی خوزستان از دیدگاه خبرگان هستند. گونه‌‌های راشگو (Eleutheronema tetradactylum) (وزن مطلق = 379/0)، شوریده (Otolithes ruber) (368/0)، صبیتی (Sparidentex hasta) (364/0)، هامور معمولی (Epinephelus coioides) (362/0)، حلوا سفید (Pampus argenteus) (360/0)، میش ماهی (Argyrosomus hololepidotus) (353/0)، خنوی خاکستری (Diagramma pictum) (353/0)، شهری معمولی (Lethrinus nebulosus) (351/0)، سرخوی معمولی (Lutjanus johnii) (351/0) و شیر (Scomberomorus commerson) (350/0) به‌ترتیب به عنوان برترین گزینه‌‌ها از نظر معیارهای طبخ، آماده‌سازی و پیش از آماده سازی، شناخته شدند که از نظر مصرف کنندگان مطلوبیت بیشتری دارند. یافته‌‌های این پژوهش می‌‌تواند برای نهادهای برنامه‌‌ریز در توزیع و فروش آبزیان نظیر سازمان شیلات ایران راهگشا بوده و امید است نتایج برای تولید، شکوفایی اقتصادی و نقشه راه صیادی در زمینه تنظیم بازارهای داخلی مؤثر باشد.