مقاله علمی – پژوهشی:‌ مدل‌سازی اثرات تغییرات اقلیم بر پراکنش سس ماهی بزرگ (زرده‌‌پر) (Luciobarbus capito) در رودخانه‌‌های حوضه جنوبی دریای خزر

Abstract

کشور ایران یکی از نواحی مهم تنوع زیستی در جهان است. اما در حال حاضر اکثر گونه‌های ماهی‌‌های اکوسیستم آب شیرین در این کشور به دلیل فعالیت‌‌های انسانی با تهدید جدی روبه‌رو هستند. علاوه بر این تهدیدات، تغییرات اقلیمی نیز تهدید مضاعفی بوده که ممکن است سبب تسریع انقراض یا کاهش جمعیت گونه‌‌ها شود. سس ماهی بزرگ (Luciobarbus capito) یکی از گونه‌‌های بومی و باارزش شیلاتی حوضه جنوبی دریایی خزر است که در آخرین فهرست ارائه شده از اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)[1]، در طبقه آسیب‌پذیر (VU)[2] قرار دارد. بدین منظور از 9 متغیر به عنوان متغیرهای اولیه در نظر گرفته شدند، پس از انجام آزمون همبستگی اسپیرمن اگر دو متغیر همبستگی بالای 75% داشتند، یکی از آنها با توجه به نظر کارشناسی و مطابق با نیاز اکولوژیک گونه انتخاب گردید. همچنین در این مطالعه پراکنش گونه مذکور در دو رویکرد خوش‌بینانه (RCP2.6)[3] و بدبینانه (RCP8.5) سال‌‌های 2050 و 2080 با استفاده از مدل حداکثر آنتروپی (MaxEnt) پیش‌بینی‌شده است. نتایج نشان داد که عملکرد مدل در پیش‌‌بینی پراکنش گونه بر اساس معیار ارزیابی AUC[4] ، عالی (934/0) بوده است. بر اساس پیش‌‌بینی‌‌های مدل شده، مشخص کرد که این گونه احتمالاً در آینده در تمامی رویکردهای خو‌‌ش‌‌بینانه و بدبینانه‌‌ 2050 و 2080 با کاهش مطلوبیت زیستگاه روبرو خواهد بود. بنابراین، پیشنهاد می‌‌شود، مدیران و تصمیم گیرندگان حفاظت از این‌گونه اقتصادی را در اولویت خود قرار دهند و با برنامه‌ریزی‌‌های فوری و تصمیمات قابل اجرا و اقدامات مؤثر مانع از کاهش جمعیت آنها در آینده شوند. در ضمن، چنین مطالعه‌‌ای برای سایر گونه‌‌های حوضه‌‌های ایران می‌‌تواند به حفاظت از تنوع زیستی ارزشمند کشوردر برابر تهدیدات مختلف به‌خصوص تغییر اقلیم کمک موثری نماید.

[1] International Union for conservation of nature (IUCN)

[2] Vulnerable (VU)

[3] Representative concentration pathways (RCP)

[4] Area under the curve (AUC)( مختصات منطقه تحت منحنی)