مقاله علمی – پژوهشی:‌ تأثیر برخی شاخص‌های تغییر اقلیم بر توسعه ظرفیت پرورش قزل‌آلای رنگین‌کمان حوضه رودخانه بشار (استان کهگیلویه و بویراحمد)

Abstract

استان کهگیلویه و بویراحمد در سال 1402 با تولید23000 تن ماهی قزل‌‌آلای رنگین کمان در کشور از جایگاه سوم برخوردار بوده است. عمده تولید آبزیان این استان در حوضه رودخانه بشار صورت می‌‌گیرد. در این تحقیق، ضمن بررسی میانگین آمار دما، بارندگی سالانه و دبی رودخانه بشار در این حوضه طی یک دوره دراز مدت، تغییرات مهم‌ترین پدیده‌های متأثر از اقلیم با نتایج مطالعات نرم افزاری ارائه شواهد تغییر اقلیم در حوضه آبریز مقایسه شد. همچنین تأثیر تغییرات مذکور بر پایداری و توسعه تولید قزل‌‌الای رنگین‌‌کمان مد نظر قرار گرفت. یافته‌ها حاکی از افزایش میانگین دمای سالانه و کاهش بارندگی سالانه (18 درصد) در بلند مدت در حوضه بود به‌طوری‌که در ده ساله ابتدای دوره مورد بررسی میانگین بارش 287 ± 892 میلی‌متر و در هشت سال انتهایی به 275 ± 728 میلی‌متر (شکل 5) بوده ولی فاقد تفاوت معنی‌داری با هم بودند (05/0<P). کاهش میانگین دبی رودخانه در ده سال اخیر نسبت به 40 سال قبل از آن به میزان 30 درصد بوده است (05/0>P). یافته‌های حاصل از مطالعات نرم افزاری نشان داد که طی قرن آینده، افزایش درجه حرارت و کاهش بارندگی وجود داشته و کاهش بارش در نیمه دوم قرن بیشتر از نیمه اول آن است. بروز سیلاب و گل آلودگی آب سبب خسارت به مزارع با منبع آبی رودخانه شده و طی 4 سال اخیر 3 بار منجر به تلفات بیش از هزار تن ماهی شده است. احداث زه‌‌کش در حاشیه رودخانه با رعایت نکات فنی و ایمنی تاسیسات در مقابل سیل جهت احداث مزارع پرورش ماهی قزل‌‌الای رنگین‌‌کمان ضروری است. همچنین با افزایش تولید در واحد سطح با استفاده از مکانیزاسیون برگشت آب و فیلتراسیون در مزارع موجود می‌توان به توسعه آبزی‌پروری در جریان اصلی رودخانه بشار در پایین‌دست در محدوده دوروهان (بالاتر از ایستگاه 4) تا انتهای حوزه آبریز در استان امیدوار بود. علاوه‌براین، پیشنهاد می‌‌شود که صدور مجوزهای جدید به‌تدریج طی 10-5 سال تنها با بررسی بازخورد بهره‌برداری از مجوزهای اولیه صادره، انجام شود.