اثرات پخش سیلاب بر ویژگیهای فیزیکوشیمیایی و زیستی در خاک عرصه های مرتعی (مطالعه موردی: ایستگاه کوثر استان فارس)

Abstract

پخش‌سیلاب یکی از مهم­ترین اقدامات حفاظت و اصلاح خاک است که مانع هدررفت سیلاب و باعث افزایش نفوذ آب می­شود و به مبارزه با بیابان‌زدایی کمک می­کند. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر پخش‌سیلاب بر ویژگی­های فیزیکو شیمیایی و زیستی خاک در عرصه­های مرتعی با پخش‌سیلاب و شاهد در گربایگان فسا در سال­های 1399-1400 انجام شد. نمونه­برداری به‌طور تصادفی از خاک اطراف ریشه گیاهان منطقه از عمق 20-0 سانتی­متری در سه تکرار در دو فصل بهار و پاییز انجام شد. مقایسه میانگین­ها با آزمون دانکن در سطح پنج درصد و با نرم­افزار R انجام شد. نتایج نشان داد مقدار کربن و نیتروژن در گونه‌های موردبررسی در منطقه‌ پخش‌سیلاب به‌طور معنی‌داری بیش‌تر از شاهد بود. اما مقدار تنفس برانگبخته در منطقه پخش‌سیلاب بیش‌ترین مقدار در حالی که تنفس پایه و زیست‌توده میکروبی در منطقه شاهد بالاترین مقدار را نشان داد. نتایج مقایسه شاخص تنفس میکروبی در عرصه‌های مختلف تا حد زیادی به‌وسیله مقدار ماده آلی خاک و شدت فعالیت بیولوژیکی قابل توجیه است کم بودن مقدار مواد آلی خاک در نتیجه چرای بیش از حد دام در عرصه­های پخش‌سیلاب این منطقه می­تواند دلیل کاهش تنفس خاک نسبت به عرصه‌های شاهد باشد. با توجه به نقش مهم مواد آلی در بهبود شاخص­های زیستی، کیفیت و سلامت خاک، به­منظور افزایش میزان مواد آلی خاک و بهبود تنفس میکروبی احیای مراتع سیلابی با پوشش­ بومی و سازگار، مدیریت چرا و افزایش دوره­های قرق پیشنهاد می‌شود.