بررسی همبستگی انگ و حمایت اجتماعی درک شده با ابعاد رفتارهای خودمراقبتی بیماران مسلول استان گلستان

Abstract

سابقه و هدف: بروز بیماری سل در استان گلستان در سال 1402 به میزان 26/1 در صد هزار نفر و سه برابر میزان بروز سل در ایران می‌باشد. ماهیت واگیردار بیماری سل لطمات اقتصادی و اثرات غیر مستقیم بر کیفیت زندگی بیمار مبتلا به سل دارد. انگ سل در بین بیماران، منجر به انزوای اجتماعی می شود که ب/ر کنترل سل تاثیر می‌گذارد، از طرفی حمایت اجتماعی ارائه شده توسط خانواده، دوستان، کارکنان بهداشتی و رهبران جامعه، باعث افزایش کیفیت زندگی، رفتارهای خودمراقبتی و تبعیت بیمار از رژیم دارویی می‌شود. لذا این مطالعه با هدف تعیین همبستگی انگ و حمایت اجتماعی درک شده با ابعاد رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل انجام شد. مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی (توصیفی– تحلیلی) در سال 1402 به‌صورت سرشماری بر روی 325 نفر از بیماران مبتلا به سل تحت درمان استان گلستان انجام شد. اطلاعات با استفاده از چک لیست ویژگی‌های دموگرافیک، پرسشنامه 12 سوالی انگ (دیدگاه بیمار نسبت به بیماری سل) مرادی و همکاران و حمایت اجتماعی درک شده sherbourne و stewart و پرسشنامه‌ رفتارهای خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل هرندی و همکاران صورت گرفت. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 مورد تجزیه ‌وتحلیل قرار گرفتند. جهت بررسی ارتباط بین انگ و حمایت اجتماعی درک شده با ابعاد رفتارهای خودمراقبتی بیماران مسلول و هم‌چنین پیش‌بینی‌کنندگی فاکتورهای اثرگذار بر خودمراقبتی بیماران مبتلا به سل از ضریب همبستگی اسپیرمن و آزمون‌های کای- اسکوئر، تست دقیق فیشر و مدل رگرسیون لجستیک استفاده شد. یافته‌ها: میانگین سنی شرکت‌کنندگان 17/33±51/97 سال بود و دامنه سنی آن‌ها بین 19 تا 84 سال قرار داشت. میانگین نمره انگ بیمار مبتلا به سل، پرسشنامه حمایت اجتماعی درک شده و پرسشنامه خودمراقبتی در بیماران مبتلا به سل مورد مطالعه به ترتیب 5/30±029/03 و 14/53±71/11 و 10/17±84/78 بود. براساس مدل رگرسیون لجستیک تک متغیره، اثر متغیرهای نژاد، تعداد اعضای خانواده، اعتیاد و سن در رفتارهای خودمراقبتی، متغیرهای تاهل و سن در انگ، تعداد اعضای خانواده، درآمد و وضعیت تاهل در حمایت اجتماعی، معنی دار بود. نتایج آزمون همبستگی اسپیرمن نشان داد بین انگ با حمایت اجتماعی (0/19r=- و 0/001P=) و هم‌چنین بین انگ با خودمراقبتی (0/21r=- و 0/001P<) همبستگی معکوس و معنی‌داری وجود دارد و بین حمایت اجتماعی و خودمراقبتی همبستگی مستقیم و معنی‌داری وجود دارد (0/55r= و 0/001P<). استنتاج: براساس یافته‌های مطالعه حاضر، با بالارفتن انگ، سطوح حمایت اجتماعی و رفتارهای خودمراقبتی کم‌تر می‌شود و انگ تاثیر ویژه‌ای بر درمان بیماری سل خواهد گذاشت اما با بالا رفتن سطوح حمایت اجتماعی، خودمراقبتی بیش‌تر شده و درمان بیمار مبتلا به سل سرعت بیش‌تری خواهد داشت. جهت کنترل بیماری سل، تلفیقی از حمایت همه جانبه رهبران جامعه، وزارت بهداشت، سازمان‌های بهزیستی، کمیته امداد، شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها و نیز خانواده‌ها و اطرافیان بیماران نیاز است. هم‌چنین برنامه‌های مداخله‌ای بهداشتی و پزشکی جهت افزایش رفتارهای خودمراقبتی و افزایش آگاهی به بیماران و کاهش انگ و تصورات غلط از سوی خانواده بیماران، دوستان و کارکنان بهداشتی و جامعه توصیه می‌شود.