ارزیابی پتانسیل خورندگی و ترسیب در چاه‌های تامین کننده آب شرب شهر گرگان

Abstract

پژوهش حاضر به‌منظور تعیین پتانسیل رسوب‌گذاری و خورندگی منابع آب آشامیدنی شهر گرگان در دو فصل بهار و پاییز سال 1396 انجام شد. در این پژوهش ابتدا از 63 چاه آب شرب شهر گرگان نمونه‌برداری و 17 پارامترهای فیزیکوشیمیایی در آب آن‌ها آنالیز شد. به منظور بررسی هیدروژئوشیمیایی منابع آبی از دیاگرام‌های استیف و مثلثی استفاده‌شد. سپس شاخص‌های پتانسیل ترسیب کربنات کلسیم، خورندگی لانژلیه، رایزنر، لارسون-اسکلد و نسبت خورندگی منابع آب آشامیدنی شهر گرگان محاسبه‌ و نقشه پراکندگی مکانی آن‌ها با استفاده از نرم‌افزار GIS تهیه شد. در نهایت با استفاده از آزمون آماری واریانس یکطرفه، سطح معناداری شاخص‌ها در منابع آب آشامیدنی شهر گرگان در دو فصل بررسی شد. نتایج نشان داد که غلظت اکثر پارامترهای فیزیکوشیمیایی در طول مسیر حرکت به سمت شمال منطقه افزایش می‌یابد. براساس نحوه پراکنش و الگوی پراکندگی نمونه‌ها در دیاگرام‌های استیف مثلثی، تیپ غالب آب زیرزمینی در حاشیه ارتفاعات Ca-HCO3 می‌باشد و با ورود به دشت به تیپ Na-Cl تغییر می‌یابد. نتایج حاصل از سختی آب زیرزمینی نشان داد بیش‌تر منابع آبی جز آب‌های سخت تا خیلی سخت می‌باشند. هم‌چنین میزان سختی در طول مسیر حرکت آب زیرزمینی افزایش می‌یابد. براساس شاخص‌های خورندگی، در آب بیش از 84% چاه‌ها تمایل به خورندگی وجود دارد. اگرچه خاصیت خورندگی مشابهه سختی آب در حاشیه ارتفاعات بیشتر و به سمت شمال با افزایش املاح، خاصیت رسوبگذاری آب زیرزمینی افزایش می‌یابد. هم‌چنین نتایج آماری نشان داد که بجز شاخص لارسون-اسکلد در بقیه شاخص‌ها اختلاف معنی‌داری در میزان شاخص‌ها در دو فصل بهار و پاییز وجود ندارد.