مکان‌گزینی سایت بهینه‌ی دفن پسماندهای شهری- صنعتی بندرعباس و منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس با رویکرد روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی

Abstract

در شهر بندرعباس روزانه حدود 500 تن زباله تولید می­شود که به­صورت غیراصولی و غیربهداشتی، جمع­آوری، حمل و در روبه­روی ایستگاه راه­آهن دفن می­شود که این فرایند موجب انتشار آلودگی در منطقه شده است. بر این اساس در پژوهش حاضر سعی در مکان­گزینی سایت بهینه­ی دفن پسماند شده است. برای دستیابی به این رهیافت، از 4 معیار محیط­زیستی (6 زیرمعیار)، اکولوژیکی (5 زیرمعیار)، ساختاری (11 زیرمعیار) و فیزیکی (7 زیرمعیار) استفاده شده است. این معیارها با مدل تحلیل شبکه ([1]ANP) وزن­دهی شده و برای هر یک، لایه­ی اطلاعاتی تهیه شد. پس از تهیه­ی نقشه­ی فاصله اقلیدسی و تلفیق آن با عملگرهای فازی برای هر زیرمعیار، نقشه­ی حاصل در وزن فازی ANP ضرب گردید. در ادامه، از عملگرهای فازی AND، OR، SUM، Product و گامای 9/0، 7/0 و 5/0 برای روی هم‌گذاری لایه­ها استفاده شد. برای انتخاب بهترین نقشه­ی روی هم‌گذاری شده از رگرسیون حداقل مربعات استفاده شده است. سپس برای رتبه­بندی سایت­های منتخب و بهترین سایت از تکنیک تاپسیس استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل شده معیار اکولوژیکی با وزن فازی 443/0 بیشترین تأثیر را در مکان­گزینی مرکز دفن پسماند دارد. پس از آن نیز معیارهای ساختاری، محیط­زیستی و فیزیکی به­ترتیب با وزن فازی 279/0، 183/0 و 095/0 در رتبه­های بعدی قرار گرفتند. در زیرمعیارهای اکولوژیکی، فاصله از زیستگاه حساس کوه گنو با وزن فازی 438/0؛ در زیرمعیارهای ساختاری، فاصله از سکونتگاه­ها با وزن فازی 155/0؛ در زیرمعیارهای محیط­زیستی، فاصله از مسیل با وزن فازی 283/0 و در زیرمعیارهای فیزیکی، فاصله از رودخانه با وزن فازی 310/0 بیشترین تأثیر را در مکان­گزینی دفن پسماند دارند. در بین عملگرهای روی هم‌گذاری فازی، عملگر اشتراک فازی SUM، بیشترین همبستگی را با معیارهای پژوهش در شناسایی سایت دفن پسماند دارد. پنج محل برای دفن پسماند در بندرعباس شناسایی شد و با مدل رتبه­بندی تاپسیس، ناحیه­ی چهار واقع در غرب بندرعباس و روستای تل­سیاه و شرق بندرعباس، قطعه زمینی با مساحت 15 کیلومترمربع انتخاب شد که برای دفن پسماندهای شهری و صنعتی از دیدگاه زیست­محیطی مناسب است.

[1] . Analytic Network Process