برآورد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و بررسی تأثیر آن بر رابطه مبادله بخش‌های اقتصادی ایران با رهیافت سیستم‌های فازی

Abstract

بررسی روند تغییرات سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی نشان می‌دهد که در اقتصاد ایران اولاً بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های خارجی تعهد شده انجام نشده‌اند و ثانیاً میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی صورت گرفته در اقتصاد ایران متناسب با نیازهای کشور برای ایجاد تغییرات ساختاری نبوده است. همچنین به دلیل بسیاری از تحریم‌ها، ممکن است، برخی شرکت‌های خارجی به صورت غیررسمی در ایران سرمایه‌گذاری کرده‌ باشند. لذا می‌توان گفت که ارقام ثبت شده برای متغیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران، دقیق نیست. بنابراین یکی از اهداف این مطالعه برآورد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است که به این منظور از روش سیستم‌های فازی استفاده شده است. پس از برآورد میزان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به کمک روش خودرگرسیون داده‌های تابلویی، تلاش شده است که اثر آن بر رابطه مبادله بخش‌های کشاورزی، صنایع و معادن، خدمات و نفت در دوره زمانی 1390 تا 1401 مورد ارزیابی قرار گیرد. نتایج نشان داد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رابطه مبادله بخش‌های کشاورزی، صنایع و معادن، خدمات و نفت اثر منفی و معناداری در بلندمدت دارد و منطبق با تئوری می‌باشد. بنابراین می‌توان ادعا نمود که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باعث ضعف رابطه مبادله در کشور می‌شود. ضرایب نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در بخش‌های صنایع و معادن، کشاورزی، نفت و خدمات به ترتیب بیشترین اثر منفی را بر رابطه مبادله دارد. لذا توصیه سیاستی در زمینه استفاده از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حوزه تجارت بین‌الملل، این است که برای توسعه تجارت خارجی و افزایش میزان صادرات، بایستی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی یکی از اهداف مهم اقتصادی تلقی شود که علاوه بر کمک به فرایند جهانی شدن اقتصاد باعث افزایش رشد اقتصادی نیز خواهد شد. لازم به ذکر است که توسعه تجارت بین‌الملل، خود می‌تواند بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی فراهم کند. بنابراین نتایج این تحقیق نشان داد که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باعث اثرگذاری بر رابطه مبادله بخش‌های اقتصادی بوده که به هر حال به حوزه تجارت خارجی این بخش‌ها مربوط می‌باشد.