بررسی کمک نقدینگی اضطراری بانک مرکزی به بانک‌ها در راستای نقش آخرین وام دهنده

Abstract

واکنش‌ها به بحران مالی جهانی که در سال 2007 آغاز شد و در سال 2008 به اوج خود رسید، می‌تواند آغاز دیدگاه‌های جدید در بازارهای مالی در نظر گرفته شود. این واکنش‌ها شامل کمک‌های نقدینگی اضطراری بانک مرکزی و تعداد بی‌شماری از برنامه‌های بازسازی و کمک به بانک‌های ورشکسته‌ای بود که شامل تضمین‌ها، افزایش سرمایه، سایر اشکال حمایت دولتی و... می‌شدند. استفاده گسترده و بیش از حد از مفهوم آخرین وام‌دهنده یکی از ویژگی‌های تعیین‌کننده و درحال تحول در پاسخ‌ها به بحران‌های مختلف بوده است. این مسأله با توجه به ابعاد چندگانه‌ای که در خود دارد بر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و پولی بانک مرکزی تأثیرگذار بوده و می‌تواند مشکلات عدیده‌ای را برای سیستم بانکی و مالی ایجاد نماید. هدف از مقاله لزوم بازنگری در پرداختهایی است که به صورت کمک نقدینگی به سیستم بانکی در کشور صورت می‌گیرد. چارچوب‌های متعددی در جهان در این زمینه وجود دارد که در این مقاله با بررسی تجارب کشورهای دیگر در زمینه کمک نقدینگی اضطراری و اهمیت تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در آن پرداخته شده است. در این مقاله با استفاده از روش داده‌های تابلویی پویا و تجزیه و تحلیل داده‌ای به بررسی رابطه متقابل میان ثبات بانکی و کمک‌های نقدینگی بانک مرکزی پرداخته شده است. در بررسی روند اضافه برداشت‌ها و تسهیلات قاعده‌مند در ایران در راستای کمک نقدینگی به سیستم بانکی می‌توان به این موضوع توجه نمود که بازنگری در نقش و عملکردهای بانک مرکزی در راستای آخرین وام دهنده باید صورت پذیرد. نتایج به‌دست آمده در تحقیق نشان می‌دهد که کمک‌های نقدینگی بانک مرکزی به بانک‌های دچار کمبود نقدینگی در کشور، تأثیرات منفی بر ثبات شبکه بانکی کشور داشته است. در این راستا دسترسی به استراتژی‌های لازم در مورد گزیر و بازیابی بانک‌های ضعیف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.