کارآمدی برنامه نظریه‌محور ارتقای رفتارهای مرتبط با بهداشت خواب سالمندان

Abstract

سابقه و هدف: اختلالات مربوط به کیفیت و کمیت خواب یکی از مهم‌ترین مسائل دوران سالمندی است. هدف از مطالعه حاضر تعیین کارآمدی برنامه آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده در ارتقای رفتارهای مرتبط با بهداشت خواب در سالمندان بوده است. مواد و روش‌‌ها: این مطالعه یک مداخله کارآمدی شبه‌ تجربی در میان 60 نفر از سالمندان شهر همدان در دو گروه مداخله (30 نفر) و کنترل (30 نفر) انجام شد. توسعه، پیاده‌سازی و ارزش‌یابی برنامه مداخله بر اساس نیازسنجی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده و بهره‌گیری از رویکرد نقشه‌نگاری مداخله انجام شد. اطلاعات قبل و دو ماه پس از پیاده‌سازی برنامه با بهره‌گیری از نرم‌افزار SPSS نسخه 16 تجزیه‌ و تحلیل شد. یافته‌ها: میانگین نمره ساختارهای نگرش، کنترل رفتار درک‌شده و قصد رفتار پس از پیاده‌سازی برنامه در سالمندان گروه مداخله به طور معناداری بالاتر بوده است (0/05 > P). اندازه اثر برآوردشده براساس شاخص دی کوهن برای ساختارهای نگرش (0/7) و کنترل رفتار درک‌شده (0/6) «متوسط»، قصد (0/83) «بسیار بزرگ»، هنجارهای ذهنی (0/16) و رفتارهای مرتبط با بهداشت خواب (0/06) «کم» برآورد شد. نتیجه‌گیری: یافته‌های امیدوارکننده‌ای در ارتقای قصد انجام رفتارهای مرتبط با بهداشت خواب پس از پیاده‌سازی برنامه مشاهده شد. به نظر می‌رسد از نظریه رفتار برنامه‌ریزی‌شده بتوان به عنوان چارچوبی در توسعه، پیاده سازی و ارزشیابی برنامه‌های ارتقای رفتارهای مرتبط با بهداشت خواب در سالمندان استفاده کرد.