پیش‌نگری بارش‌های فرین در حوضه دریاچه ارومیه تحت شرایط تغییر اقلیم

Abstract

سطح آب و وسعت دریاچه ارومیه در طی سال­های اخیر نسبت به میانگین بلند مدت، کاهش چشمگیری داشته و ادامه حیات آن را با تهدید جدی مواجه کرده است. لذا بررسی دقیق وضعیت بارش حوضه و پیش­نگری آن در آینده به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متغیرهای اقلیمی اثرگذار در برنامه­ریزی­های آینده ضروری است. این پژوهش با هدف بررسی وضعیت بارش­های فرین حوضه دریاچه ارومیه در آینده نزدیک انجام شده است. برای این منظور از داده­های بارش پنج مدل از پروژه مقایسه مدل‌های جفت‌شده فاز ششم (CMIP6) تحت سه سناریو SSP1-2.6، SSP3-7.0 و SSP5-8.5 طی دوره تاریخی (2014-1990) و آینده نزدیک (2050-2026) با تفکیک افقی 5/0 درجه قوسی استفاده شده است. برای کاهش خطای مدل­های منفرد، یک مدل همادی (CMIP6-MME) بر اساس روش میانگین­گیری بیزین (BMA) از مدل‌های منفرد تولید شد. درستی مدل­های منفرد CMIP6 و مدل CMIP6-MME با دو سنجه میانگین اریبی خطا (MBE) و مجذور میانگین مربعات خطای بهنجار شده (NRMSE) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد مدل­های منفرد در برآورد بارش در حوضه دریاچه ارومیه کم­برآوردی دارند. مدل همادی تولید شده مقدار دو سنجه MBE و NRMSE را در سطح حوضه به مقدار قابل توجهی کاهش داد که بر این اساس نسبت به مدل­های منفرد از کارایی بالاتری برخوردار است. یافته­ها بیانگر آن است که، حوضه دریاچه ارومیه روزهای همراه با بارش سنگین و خیلی سنگین بیش­تری را در آینده نزدیک تجربه خواهد نمود. شدت بارش روزانه در بخش­های بزرگی از حوضه، بخصوص در مناطق غربی و شمالی، روند افزایشی خواهد داشت. بطور کلی ریسک ناشی از بارش­های سیل‌آسا در حوضه دریاچه ارومیه در دوره آینده نزدیک بسیار محتمل است که لازم است برنامه­های اقدام اقلیمی و پیش­گیرانه همانند مدیریت ریسک اقلیمی در اولویت برنامه‌ریزی­های مرتبط با این منطقه باشد.