ارزیابی شاخص‌های ریخت‌شناختی و فیزیولوژیکی نرگس‌های بومی ایران (Narcissus tazetta) در اقلیم معتدل

Abstract

نرگس (Daffodil) با نام علمی Narcissus tazetta، متعلق به خانواده Amaryllidaceae و گیاهی دائمی و سوخ­دار می‌باشد که به‌عنوان گل بریدنی و گیاه گلدانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشور ایران دارای سرمایه عظیمی از نرگس­های بومی بوده، لذا حفظ و نگهداری از آن جهت جلوگیری از انقراض یکی از وظایف دست­اندرکاران می­باشد. بنابراین، این پژوهش با هدف جمع­آوری و ارزیابی ژنوتیپ­های بومی نرگس و معرفی ژنوتیپ­های برتر انجام شد. در این پژوهش، سوخ ژنوتیپ­های بومی گل نرگس از نرگس­زارهای طبیعی مناطق مختلف کشور جمع­آوری گردید. پس از جمع­آوری سوخ­ها از عرصه (دو نوع شهلا و پرپر، از پنج منطقه)، اقدام به کشت آن‌‌ها در سه تکرار در مزرعه پژوهشی پژوهشکده گل و گیاهان زینتی گردید. ارزیابی صفات ریخت‌شناختی و فیزیولوژیکی گل­های نرگس در مزرعه از جمله ارتفاع شاخه گل­دهنده، تعداد برگ، تعداد گلچه در هر شاخه، دوره گل‌دهی و میزان کلروفیل و فلاونوئید، اندازه، تعداد و وزن تر و خشک سوخ­های دختری یادداشت و بررسی شد. طبق نتایج این پژوهش، ژنوتیپ‌‌های مازندران و ایلام بالاترین مقادیر شاخص‌‌های ریخت‌شناختی را نشان دادند. با مقایسه جمعیت­های مختلف گل نرگس شهلا مشاهده شد که جمعیت مازندران دارای بیشترین ارتفاع ساقه گلدار (38/16 سانتی‌متر)، تعداد گل (9/11)، تعداد برگ (34/55)، دوره گل‌دهی (33/47 روز)، تعداد سوخ­ دختری (53/8)، اندازه سوخ دختری (39/48 میلی‌متر)، وزن تر سوخ دختری (88/15 گرم) و وزن خشک سوخ دختری (68/10 گرم) را داشت. همچنین ژنوتیپ‌های ̓خوزستان̒ و ̓مازندران̒ بیشترین مقادیر را برای شاخص‌های فیزیولوژیکی نشان دادند، به­گونه­ای که جمعیت خوزستان بیشترین میزان کلروفیل (229/2 میلی‌گرم بر گرم)، کاروتنوئید (594/1 میلی‌گرم در گرم) و فلاونوئیدها (525/1 میلی‌گرم در میلی‌لیتر) را داشتند. بنابراین، می­توان نرگس بومی مناطق مازندران، ایلام و خوزستان را به‌عنوان برترین ژنوتیپ­ها معرفی نمود.