بررسی اثر غلظت‌های مختلف محیط‌کشت موراشیک و اسکوگ (MS) و ساکارز در تولید ریزغده سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) در شرایط درون شیشه‌ای

Abstract

هدف از این پژوهش، بررسی افزایش سرعت ریزغده­زایی و بهبود صفات ریزغده­زایی، تعیین بهترین غلظت ساکارز (80 و 160 ­گرم در لیتر)، نمک­های عناصر پرمصرف (2 Mac, Mac, ½ Mac) و کم­مصرف (2Mic, Mic, ½ Mic) و غلظت­های مختلف محیط کشت MS برای بهبود سرعت و کمیت ریزغده­زایی در سیب­زمینی (Solanum tuberosum L.) رقم ̓آگریا̒ اجرا شد. از جوانه­های جانبی حاصل از شاخساره­های درون شیشه­ای به­عنوان ریزنمونه استفاده شد و تحت شرایط استریل روی محیط­های کشت مختلف به­منظور ریزغده­زایی کشت شدند و کشت­ها در تاریکی مداوم و دمای 2±18 درجه سانتی­گراد در اتاق رشد نگهداری شدند. در طی یک ماه سرعت آغازش ریزغده و پس از گذشت دو ماه صفات ریزغده­زایی اندازه­گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر غلظت عناصر کم­مصرف­ و اثرات متقابل عناصر کم­مصرف با غلظت­های مختلف ساکارز و عناصر پرمصرف فقط در مورد دو صفت درصد و سرعت آغازش ریزغده معنی­دار بوده، درحالی­که تمامی صفات ریزغده­زایی از اثر متقابل عناصر کم­مصرف × پرمصرف به­طور معنی­داری متأثر شدند. در تمامی محیط­های کشت دارای 80 گرم در لیتر ساکارز، درصد آغازش ریزغده­ها 100 درصد و سرعت آغازش نیز حداکثر بود. بااین‌حال، بالاترین درصد تشکیل ریزغده، وزن، طول، قطر و تعداد جوانه روی ریزغده، در محیط­کشت 2Mac دارای 160 گرم در لیتر ساکارز به­دست آمد. نتایج نشان داد که ریزغده­هایی که وزن و اندازه بیشتری داشتند، از درصد رکود بیشتری برخوردار بودند و جوانه­های روی ریزغده­ها طی مراحل ریزغده­زایی، قادر به جوانه­زنی و تولید ریزغده نبودند. در همه محیط­های کشت استفاده شده همراه با 80 گرم در لیتر ساکارز، درصد آغازش ریزغده­ها 100 درصد و سرعت آغازش غده بیشتر بود، ولی زمانی­که از دوبرابر غلظت عناصر پرمصرف و 160 گرم در لیتر ساکارز استفاده شد، درصد آغازش و سرعت آغازش ریزغده کاهش یافت. در این تحقیق مشخص شد که ریزغده­های تولیدی با وزن و اندازه بیشتر، از درصد رکود بیشتری برخوردار بودند و طی مراحل ریزغده­زایی، جوانه­های روی ریزغده­ها قادر به جوانه­زنی و تولید ریزغده نبودند.