بررسی تغییرات میزان اسانس وخواص بیوشیمیایی گیاه کاکوتی ( .Ziziphora clinopodioides Lam.)تحت تأثیر محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک

Abstract

تنظیم‌کننده‌های رشد، نقش حیاتی در طی مراحل رشدونموی گیاهان ایفا می‌کنند و کاربرد آن‌ها می‌توانند باعث بهبود و افزایش عملکرد گیاهان شوند. یکی از مهم‌ترین این ترکیبات اسیدسالیسیلیک می‌باشد که به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک در مقادیر مختلف، بر عملکرد و متابولیت‌های ثانویه کاکوتی (Ziziphora clinopodioides)، آزمایشی به‌صورت کرت‌‌های خرد شده در زمان با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در مزرعه دانشکده کشاورزی شیروان و آزمایشگاه دانشگاه فردوسی مشهد به ‌اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایشی شامل زمان‌‌های مختلف محلول‌پاشی اسیدسالیسیلیک (در سه زمان: آغاز رشد رویشی، در حین رشد رویشی و در زمان گل‌دهی) به‌عنوان فاکتور اصلی و غلظت‌‌های مختلف اسیدسالیسیلیک در چهار سطح (2-10، 4-10 و6-10 مولار و صفر (شاهد)) به‌عنوان فاکتور فرعی بودند. صفات مورد بررسی در این آزمایش شامل وزن تر و خشک، ارتفاع بوته، درصد و عملکرد اسانس، میزان ترکیبات فنل کل و فلاونوئیدها بودند. اثر متقابل اسیدسالیسیلیک × زمان محلول‌پاشی بر وزن تر و خشک، ارتفاع بوته، میزان فنل کل و فلاونوئیدهای کل در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که بیشترین وزن تر (7/264 گرم بر مترمربع) و خشک (1/93 گرم بر مترمربع) در تیمار 2-10 مولار اسیدسالیسیلیک در زمان محلول‌پاشی در حین رشد رویشی و کمترین مقدار آن در شاهد در زمان گل‌دهی به‌دست آمد. بیشترین ارتفاع بوته (29 سانتی متر) مربوط به تیمار 2-10 مولار اسیدسالیسیلیک و در حین رشد رویشی و کمترین مقدار آن (2/23 سانتی متر) مربوط به شاهد در زمان گل‌دهی بود. بیشترین میزان ترکیبات فنل کل (5/0 میلی‌گرم معادل اسیدگالیک در گرم وزن خشک) در تیمار 2-10 مولار اسیدسالیسیلیک در آغاز رشد رویشی و کمترین مقدار آن (24/0 میلی‌گرم معادل اسیدگالیک در گرم وزن خشک) در تیمار 2-10 مول اسیدسالیسیلیک در زمان گل‌دهی مشاهده شد. بیشترین میزان فلاونوئید (31/0 میلی‌گرم معادل کوئرسیتین در گرم وزن خشک) را تیمار 4-10 مولار اسیدسالیسیلیک در حین رشد رویشی و کمترین میزان (17/0 میلی‌گرم معادل کوئرسیتین در گرم وزن خشک) را تیمار 6-10 مول اسیدسالیسیلیک در آغاز رشد رویشی به خود اختصاص دادند. بیشترین درصد اسانس (66/1 درصد) مربوط به غلظت 2-10 مولار و در زمان گل‌دهی و کمترین میزان آن (33/0 درصد) مربوط به شاهد (صفر) و در حین رشد رویشی بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین داده‌‌ها نشان داد که بالاترین عملکرد اسانس (142/1 میلی‌گرم در مترمربع) در حین رشد رویشی و در غلظت 2-10 مولار اسیدسالیسیلیک و کمترین میزان آن (221/0 میلی‌گرم در مترمربع) در زمان گل‌دهی و در شاهد مشاهده گردید. در مجموع، می‌توان اظهار نمود که به‌منظور دستیابی به بالاترین میزان عملکرد اسانس، میزان فنل کل و فلاونوئید کل، محلول‌پاشی غلظت اسیدسالیسیلیک 2-10 مولار در حین رشد رویشی مناسب­ترمی‌باشد.