تحلیل عوامل مؤثر بر عملکرد زعفران

Abstract

این تحقیق به‌منظور بررسی عملکرد زعفران و عوامل مؤثر بر آن مانند سن مزرعه، روش آبیاری، منبع آبیاری، سطح کشت، سطح تحصیلات و سن کشاورز در بخش کدکن تربت حیدریه در سال1400 انجام شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه و مصاحبه چهره به چهره با تولیدکنندگان زعفران استفاده شد. در همین راستا از 447 نفر (در سطح 302 هکتار) از زعفران­کاران پرسشنامه انجام شد. عملکرد زعفران 8/3 کیلوگرم کلاله خشک در هکتار بود که نسبت به سال­های گذشته کاهش داشت (کاهش 26 و 56 درصدی نسبت به سال­های 1399 و 1398). براساس نتایج بیشترین عملکرد زعفران در مزارع چهار ساله (17/4 کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. براساس مطالعه حاضر مزارعی که از آب رودخانه آبیاری شده بودند از کمترین عملکرد (76/2 کیلوگرم در هکتار) برخوردار بودند. براساس تجزیه داده­های تحقیق تفاوت چندانی بین عملکرد کلاله زعفران در آبیاری تحت فشار (07/4 کیلوگرم در هکتار) و آبیاری غرقابی (03/4 کیلوگرم در هکتار) مزارع مورد تحقیق وجود نداشت. عملکرد در مزارع زعفران با سن کشاورز رابطه عکس داشت، به‌طوری‌که با افزایش سن، مزارعی که تحت پوشش سن کشاورزان با سن بیشتر بود عملکرد کاهش پیدا کرد و مزارعی که تحت پوشش مدیریتی افراد جوان­تر بود، عملکرد بیشتر بود. براساس نتایج مزارع زعفرانی که با مدیریت کشاورزان بدون سواد کشت شدند دارای کمترین عملکرد (8/2 کیلوگرم در هکتار) و دارای تحصیلات دانشگاهی بیشترین عملکرد کلاله زعفران (1/5 کیلوگرم در هکتار) را داشتند. نتایج حاصل از داده­های سطح کشت نشان داد با افزایش سطح زیرکشت زعفران عملکرد آن کاهش یافته است (ضریب رگرسیون با مدل درجه اول 26 و درجه دوم 38 درصد بود). بر همین اساس کشت این گیاه برای خرده مالکین نسبت به عمده مالکین توصیه می­شود.