بررسی تنوع لاین‌های اصلاحی خیار از طریق تجزیه به عامل‌ها و تجزیه خوشه‌ای

Abstract

یکی از کلیدی‌ترین نکات در برنامه‌های به‌نژادی، استفاده از تنوع ژنتیکی موجود در یک گونه معین است. به‌منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی برخی از لاین‌های گیاه خیار، تعداد 27 لاین از این گیاه برای 21 صفت مورفولوژیکی با استفاده از روش تجزیه به عامل‌ها و تجزیه خوشه‌ای ارزیابی شدند. این آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی، در سه ردیف جداگانه و با سه تکرار در دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان انجام شد. نتایج تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپ‌های خیار از نظر تمامی صفات مورد مطالعه وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین نیز نشان داد که بعضی از لاین‌ها از لحاظ عملکرد و سایر صفات مهم نسبت به سایر لاین‌ها برتری داشتند. تمام صفات بررسی شده به جز صفات طول 15 میانگره ابتدایی (87 درصد)، طول و عرض لوب انتهایی (63 و 61 درصد)، سطح برگ (73 درصد) و وزن تک میوه (26 درصد) از وراثت‌پذیری عمومی بالایی (90 درصد) برخوردار بودند. تجزیه خوشه‌ای بر مبنای میانگین داده‌ها، لاین‌های مورد مطالعه را در چهار گروه قرار داد. نتایج تجزیه به عامل‌ها، 8 عامل را معرفی نمود که حدود 88 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند، که سهم هر کدام از عامل‌ها به‌ترتیب 52/23، 63/12، 81/11، 95/9، 6/8، 34/7، 27/6 و 21/4 درصد بود. به‌طور کلی، نتایج نشان داد که لاین‌های L57 و L54 در صفت‌های وزن کل میوه و تعداد میوه می‌توانند از جمله لاین‌های امیدبخش مناسب کاشت در شرایط گلخانه‌ای معرفی شوند. اطلاعات به‌دست آمده از این مطالعه می‌تواند برای معرفی رقم و یا تولید هیبرید در برنامه‌های به‌نژادی بعدی مورد استفاده قرار گیرد.