بررسی تأثیر نانو لوله‌های کربن و کینتین بر رشد و باززایی مریم گلی (Salvia nemorosa) تحت شرایط درون شیشه‌ای

Abstract

گونه Salvia nemorosa گیاهی دارویی، علفی و چند ساله از خانواده نعناعیان است. نانو لوله­های کربن نوعی دگرشکلی6 از اتم­های کربن هستند که به‌دلیل خاصیت آب‌دوستی موجب افزایش جذب آب و رشد قسمت­های مختلف گیاهان می­شوند. سایتوکنین­ها نیز معمولاً در تقسیمات سلولی شرکت می­کنند و با حذف غالبیت انتهایی باعث پرآوری شاخه­ها می­شوند. با توجه به اهمیت­های ذکر شده، این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر نانو لوله­های کربن، کینتین و همچنین، اثرات متقابل آن‌ها بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی مریم گلی تحت شرایط درون شیشه­ای انجام شد. بعد از کشت بذر در محیط کشت MS، گیاهان حاصل با حذف برگ­ها به‌صورت تک گره برش داده شده و به محیط تیمار اصلی نانو لوله­های کربن (صفر، ۱۰، ۲۰، ۴۰ و ۸۰ میلی‌گرم بر لیتر) و کینتین (صفر، دو و چهار میلی‌گرم بر لیتر) منتقل شدند. پس از گذشت ۴۰ روز برخی شاخص­های مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر متقابل نانو لوله­های کربن × کینتین بر شاخص­های وزن تر، تعداد شاخه، تعداد برگ، تعداد ریشه، سطح برگ، طول ریشه، ارتفاع گیاهچه، درصد زنده­مانی، درصد جوانه­زنی، محتوای رنگیزه­های فتوسنتزی معنی­دار نبود. در مقابل، اثر متقابل دو تیمار بر محتوای فلاونوئید و فنل کل اختلاف معنی­دار را نشان داد. بیشترین محتوای فنل در ترکیب تیماری 80 میلی‌گرم بر لیتر نانو لوله کربن و چهار میلی‌گرم بر لیتر کینتین به‌دست آمد. از طرف دیگر، افزایش غلظت نانو لوله­های کربن تا 80 میلی‌گرم بر لیتر، میانگین تولید شاخساره، تعداد برگ، سطح برگ، ارتفاع گیاه، تعداد ریشه، طول ریشه، محتوای کلروفیل a، b، کارتنوئید، محتوای فنل و فلاونوئید را به‌طور معنی­داری افزایش داد. همچنین با افزایش غلظت کینتین (چهار میلی‌گرم بر لیتر)، تعداد شاخه، محتوای کلروفیل a و b به‌طور معنی­داری افزایش یافت. براساس نتایج حاصل از این پژوهش می­توان از نانو لوله­های کربن (80 میلی‌گرم بر لیتر) به‌منظور پرآوری و افزایش متابولیت­های گیاه مریم گلی استفاده نمود.