اثر غلظت‌های مختلف سالیسیلیک اسید در افزایش مقاومت به تنش گرما در خیار رقم ̓رشید̒

Abstract

دمای بالا در تابستان از عوامل مهم کاهش رشد و عملکرد خیار در بسیاری از مناطق کشور می‌­باشد. با توجه به تأثیر مثبت تنظیم‌­‌کننده‌های رشد گیاهی از جمله سالیسیلیک اسید بر کاهش اثرات نامطلوب تنش­‌های مختلف، آزمایشی به‌منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید بر کاهش اثرهای نامطلوب تنش گرما بر روی دانهال­‌های خیار رقم ̓رشید̒ به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار دمایی (25، 30، 35 و 40 درجه سانتی­‌گراد) و سه غلظت سالیسیلیک اسید (صفر، 5/0 و 1 میلی­‌مولار) در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد طراحی و بررسی شد. نتایج نشان داد تنش گرمایی وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ، شاخص کلروفیل و پلی­‌فنل اکسیداز را کاهش و مقدار نشت یونی، پرولین و فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز را افزایش داد. کاربرد 1 میلی‌­مولار سالیسیلیک اسید باعث کاهش اثرهای منفی تنش دمایی شد، به‌نحوی‌­که سبب افزایش وزن خشک ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی به‌ترتیب به میزان 36، 4/16 و 7/23 درصد نسبت به شاهد و همچنین کاهش نشت یونی به میزان 13 درصد و افزایش شاخص کلروفیل، سطح برگ، میزان پرولین، فعالیت آنزیم‌­های پلی­فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز به‌ترتیب به میزان 7/9، 2، 7/37، 6/35 و 51/31 درصدی نسبت به شاهد شد. اثرات متقابل سالیسیلیک اسید و تنش گرما بر وزن تر ساقه، شاخص کلروفیل، سطح برگ، نشت یونی، پرولین، فعالیت آنزیم­‌های پلی­‌فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز معنی‌­دار بود. بطور کلی بهترین نتایج مربوط به کاربرد 1 میلی­‌مولار سالیسیلیک اسید بود که به‌طور معنی‌­داری سبب کاهش اثرات منفی تنش گرمایی بر خیار رقم ̓رشید̒ شد.