اثر قارچ تریکودرما بر صفات مورفوفیزیولوژیکی گیاه دارویی ریحان(Ocimum basilicum L.) در شرایط تنش آبی

Abstract

مطالعه حاضر با هدف ارزیابی عملکرد کمی و کیفی گیاه ‏ریحان‎ در شرایط گلخانه­‎ای تحت تأثیر تنش کمبود آب به‌­همراه مایه­زنی قارچ تریکودرما بر روی صفات ‏مورفولوژیکی از جمله عملکرد بخش هوایی (عملکرد اقتصادی ریحان)، رنگیزه‌­های فتوسنتزی، درصد و عملکرد اسانس این گیاه انجام شد. ‏آزمایش به‌­صورت فاکتوریل در قالب طرح ‏پایه بلوک‎­‎های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر و مطالعات آزمایشگاهی در آزمایشگاه‌­های پایه و عمومی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی اهر در سال 1398 و 1399 انجام گرفت. فاکتورهای ‏آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش کمبود آب (25، 50 و 75 درصد ظرفیت ‏مزرعه­‌ای و تیمار شاهد یا 100 درصد ظرفیت مزرعه‌­ای) و ‎یک گونه ‏تجاری قارچ تریکودرما (‏‎Trichoderma harzianum Na-lac. ‎‏) با تراکم جمعیتی 109 و 106 اسپور در هر میلی‌­لیتر مایه تلقیح ‏و تیمار شاهد بود. افزایش سطح تنش ‏کم­آبی باعث کاهش عملکرد اقتصادی گیاه ریحان گردید. ‏با اعمال تنش کم­آبی محتوای اسانس در تنش­‌های ملایم (7/0 درصد) و متوسط (8/0 درصد) افزایش یافت، ولی عملکرد اسانس تفاوت معنی­‌داری با شاهد نداشت و ارتفاع بوته (28/0 سانتی‌متر)، تعداد برگ و رنگیزه­‌های گیاهی تحت تنش کم­‌آبی کاهش یافتند. با توجه به نتایج آزمایش می‌­توان بیان کرد که قارچ تریکودرما با ‏تراکم جمعیتی 106 (اسپور در هر میلی­‌لیتر مایه تلقیح) تأثیر بهتری بر بیشتر شاخص­‌های رشد داشت، درحالی‌­‏که تأثیر قارچ تریکودرما با تراکم جمعیتی ‏‏109 (اسپور در هر میلی‌­لیتر مایه تلقیح) بر روی صفات مهمی مثل عملکرد وزن تر اندام هوایی (2/213 گرم)، درصد (7/0 درصد) و ‏عملکرد اسانس بیشتر بود. در نهایت نتایج ‏مشخص کرد که استفاده از قارچ تریکودرما در‏مقایسه ‏با شاهد (بدون تلقیح با قارچ)‏‎ ‎در شرایط تنش کم­‌آبی قابلیت بهبود رشد گیاه را داشته و منجر به افزایش کارایی گیاه در شرایط تنش کم‌­آبی می‌شود.