اثر پوتریسین بر ریشه‌زایی قلمه سرخدار، یک درختچه زینتی در خطر انقراض

Abstract

سرخدار یا سرخدار انگلیسی (Taxus baccata L.) از خانواده سرخداریان (Taxaceae)، یک درختچه زینتی است که در صنایع مختلف کاربرد دارد. ریشه‌زایی قلمه‌های ساقه و رشد گیاه سرخدار کند است، از این‌رو، خطر انقراض، این گیاه را تهدید می­کند. تحریک ریشه­زایی در قلمه­ها، باعث ازدیاد سریع­تر این گیاه می‌شود. پلی‌آمین‌ها گروهی از تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی هستند که نقش‌های مختلفی از جمله تمایز سلولی، نمو و تحریک تولید ریشه نابجا دارند. به­منظور بررسی اثر غلظت­‌های مختلف پوتریسین، آزمایشی بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل غلظت صفر (به­‌عنوان شاهد)، 500، 1000، 2000، 3000، 4000 و 5000 میلی­‌گرم در لیتر از پوتریسین بودند. در آبان ماه، حدود 25 سانتی­‌متری انتهای شاخه­ گیاهان مادری 5 ساله بریده شد و به‌­عنوان قلمه برگدار چوب­سخت ساقه مورد استفاده قرار گرفت. انتهای تحتانی قلمه­‌های سرشاخه به­‌مدت 10 ثانیه در غلظت­‌های مختلف پوتریسین نگهداری شدند و سپس در بستر کاشت قرار گرفتند. در این تحقیق درصد ریشه‌زایی، تعداد ریشه، طول ریشه، طول ساقه، تعداد شاخه و تعداد برگ قلمه‌ها اندازه‌­گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس داده‌­ها نشان داد که غلظت‌­های مختلف پوتریسین روی همه صفات در سطح احتمال یک درصد معنی­‌دار بودند. بیشترین تعداد ریشه (50/6 عدد در گیاهچه) و بالاترین طول ریشه (70/7 سانتی­‌متر در گیاهچه)، در قلمه‌­های تیمارشده با 500 میلی­گرم در لیتر پوتریسین مشاهده شد. بیشترین تعداد شاخه (50/5 عدد در گیاهچه) و بالاترین درصد ریشه‌زایی (50/97 درصد) در قلمه‌های تیمارشده با 2000 میلی­‌گرم در لیتر پوتریسین به دست آمد. بیشترین تعداد برگ (25/41 عدد در گیاهچه) در قلمه­‌های تیمارشده با 3000 میلی­گرم در لیتر پوتریسین شمارش شد. در مجموع، غلظت 500 میلی­گرم در لیتر پوتریسین برای ریشه‌زایی قلمه برگدار ساقه سرخدار مناسب‌تر از بقیه‌ غلظت‌ها بود که اهمیت اقتصادی نیز دارد.