بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری شغلی آتش‌نشانان تهران بر اساس جوّ ایمنی کار، حوادث شغلی و بدبینی سازمانی

Abstract

سابقه و هدف: سه عامل ایمنی، حادثه و بدبینی در تاب‌آوری شغلی تأثیر دارند. هدف پژوهش حاضر، پیش‎بینی تاب‌آوری شغلی آتش‌نشانان بر اساس جوّ ایمنی کار، حوادث شغلی و بدبینی سازمانی می‌باشد که در بین پرسنل سازمان آتش‌نشانی تهران در نظر گرفته شده است. موادها و روش‌ها: پژوهش حاضر به روش همبستگی بین متغیرها با استفاده از مدل ‏معادلات ساختاری و نرم‌افزار ‏AMOS‏ به روش رگرسیونی انجام شده است. جامعۀ آماری از بین 16 ایستگاه و 300 نفر ‏آتش‌نشان شاغل در سازمان آتش‌نشانی تهران و از مرتبه‌های شغلی مختلف به صورت تصادفی ساده انتخاب شده است. پایایی پرسشنامه به وسیله آلفای کرونباخ برای ‏پرسشنامه بدبینی سازمانی، ایمنی کار نودریک و تاب‌آوری شغلی مورگان ‌لیون به ترتیب 0/87، 0/55 و 0/85 به دست آمد. روایی ‏پرسشنامه با استفاده از طیف لیکرت 5 نقطه‌ای مورد تأیید خبرگان در سازمان آتش‌نشانی تهران قرار گرفت. مطالعات گوناگونی پیرامون ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های تاب‌آوری صورت گرفته است، اما در زمینه تاب‌آوری شغلی آتش‌نشانان از نظر مؤلفه‌های جوّ ایمنی کار، حوادث شغلی و بدبینی سازمانی تحقیقاتی صورت نگرفته است، لذا پژوهش حاضر از این منظر دارای نوآوری است. یافته‌ها: یافته‌ها حاکی از همبستگی بین جوّ ایمنی کار، حوادث شغلی و بدبینی ‏سازمانی است. مقدار آماره محاسبه‌ شده و درست‌نمایی بیشینه برای مدل ساختاری مشخص گردید و حاصل 97/4673 به دست آمد، این نتیجه دارای توزیع کاری مربع است که مقدار ‏معنی‌داری آن ‏‏(‏sig<0.05‎‏) مناسب بودن مدل ساختاری را تأیید می‌کند. ‏ نتیجه‌گیری: برطبق نتایج بین دو مقیاس ایمنی کار و تاب‌آوری، ‏همبستگی مثبتی وجود دارد و بیانگر آن است که با بهبود شرایط ایمنی کار، تاب‌آوری پرسنل افزایش می‌یابد و برعکس. اما بدبینی ‏سازمانی ارتباط منفی با تاب‌آوری دارد و اشاعۀ آن باعث کاهش ‏تاب‌آوری پرسنل شده است. براساس نتایج پژوهش، وضعیت جوّ ایمنی در بین آتش‌نشانان مطلوب نیست و عدم توجه به مسائل ایمنی و تصمیمات اتخاذشده در این زمینه و بی‌توجهی به معیشت و ارتقای پست آنان باعث بدبینی سازمان در بین پرسنل شده است. آزمون تحلیل واریانس حاصل از این پژوهش نشان داد که جوّ ایمنی کار در بین آتش‌نشانان با گروه سنی، سطوح تحصیلات و تجربۀ آنان ارتباط معناداری دارد.