تمرین ورزشی، سطوح پلاسمایی اسیدهای آمینه شاخه‌دار و مقاومت به انسولین: مروری بر بیماری‌های متابولیک

Abstract

اسیدهای آمینه شاخه­ دار (BCAAs) شامل والین، لوسین و ایزولوسین، اسیدهای آمینه ضروری هستند که به­ عنوان پیام‌های مهم مواد مغذی و تنظیم ­کننده ­های متابولیک روی هومئوستاز گلوکز، انتقال عصبی، پاسخ ایمنی و بیوژنز میتوکندری عمل می ­کنند و در بروز و پیشرفت اختلالات متابولیکی مانند چاقی و دیابت نقش دارند. در مقاله مروری حاضر، ارتباط بین کاتابولیسم BCAAs و مقاومت به انسولین (IR) و نیز اثر تمرین ­ورزشی در این مسیر مورد بحث قرار گرفته است. در این مرور نقلی، مطالعات اپیدمیولوژیک و مقالات مروری در بازه سال‌های 1964 تا 2023 میلادی از پایگاه داده­های PubMed،Google Scholar و Web of Science جمع‌آوری و مورد بررسی قرار گرفتند. هم‌چنین برای مقالات به زبان فارسی، پایگاه ­های اطلاعاتی شامل جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران (ایرانداک) و بانک اطلاعات نشریات کشور (مگیران)، از سال 1380 تا 1401 مورد جستجو قرار گرفتند. نتایج مطالعات مختلف نشان داده‌اند که تنظیم افزایشی یا کاهشی BCAAs پلاسما توسط دو آنزیم اول در مسیر کاتابولیک آن‌­ها -آمینوترانسفراز شاخه­دار (BCAT) و آلفاکتو اسید دهیدروژناز شاخه­دار (BCKD)- است. بنابراین اختلال در مجموعه آنزیمی محدودکننده سرعت کاتابولیکی BCAAs، منجر به کاتابولیسم پایین­تر BCAAs و افزایش سطوح پلاسمایی آ‌ن‌ها می­شود که می‌تواند سهم زیادی در ایجاد شرایط پاتولوژیک مانند دیابت داشته باشد. تمرین ورزشی می­تواند تجمع واسطه ­های کاتابولیک BCAAs را کاهش دهد، یا حتی از بین ببرد و از ایجاد IR جلوگیری به عمل آورد. به­نظر می­رسد که بهبود اختلال در کاتابولیسم BCAAs، از طریق انجام تمرین­ ورزشی و کنترل رژیم غذایی می ­تواند منجر به بهبودی و یا پیشگیری از ابتلا به بیماری­ های متابولیکی مانند چاقی و دیابت شود.