مقاله علمی – پژوهشی:‌ ارزیابی وضعیت و امکانات مزارع ماهیان زینتی ایران

Abstract

تجارت جهانی ماهیان زینتی به همراه لوازم جانبی و خوراک آنها با رشد سالانه 8 درصد بیش از 15 میلیارد دلار برآورد شده است. رونق و تولید بالغ بر 291 میلیون قطعه ماهی زینتی در ایران، ضرورت پژوهش جامعه‌‌شناسی صنعت و بررسی امکانات و ظرفیت‌های آنرا الزامی می‌سازد. تحقیق حاضر با مشارکت 66 فعال و تولیدکننده عمده ماهیان زینتی از طریق طراحی پرسشنامه الکترونیکی و سپس جمع‌‌آوری آنلاین اطلاعات صورت گرفت. ضمن ارزیابی امکانات تولید و درصد فراوانی آنها، برای بررسی وابستگی عوامل از آزمون کای‌‌دو و برای رتبه‌بندی عوامل از آزمون فریدمن و روش امتیازی استفاده شد. نتایج نشان داد، بیش از 70 درصد تولیدکنندگان زیر 40 سال سن، تحصیلاتی بالاتر از دیپلم و تحصیلاتی غیر مرتبط با رشته کشاورزی و شیلات داشتند. حدود 67 درصد تولید کنندگان دارای فضایی کمتر از 500 متر مربع برای تولید هستند. منبع تأمین آب 2/66 درصد آنها آب شهری بود و 68 درصد از گازشهری به عنوان منبع گرمایش استفاده می‌‌کردند. اکواریوم شیشه‌‌ای با 9/76 درصد و استخرهای بتونی با 3/32 درصد شامل بیشترین میزان سازه حوضچه‌‌های تکثیر و پرورش بودند. حدود 8/90 درصد از تولید‌‌کننده‌‌ها از غذای کنسانتره و 7/67 درصد آنها نیز از غذای زنده استفاده می‌‌کردند. برند خوراک ایرانی "21 بیضا" با 9/36 درصد فراوانی دارای بیشترین طرفدار بود. آرتمیا با 8/70 درصد، بیشترین غذای زنده مورد استفاده بود. بیشترین رونق فروش در فصل بهار و 6/64 درصد میانگین فروش هر تولیدکننده، در استان محل تولید به‌فروش می‌‌رسید. به طور متوسط در هر کارگاه، 14 گونه زینتی پرورش می‌‌یافت. گونه‌‌های غالب تولیدی گوپی، کوی و سیچیلدها بودند. بیماری، تغذیه و تلفات لاروی، مهم‌‌ترین چالش پرورش‌دهندگان بوده است که باید در اولویت برنامه‌‌ریزان و دولت قرار گیرد.