مقاله علمی – پژوهشی:‌ فراوانی و توزیع مکانی ذرات میکروپلاستیک در رسوبات رودخانه خرمارود، استان گلستان

Abstract

رودخانه‌ها به طور موثر میکروپلاستیک‌ها را به دریاها منتقل می‌کنند، اما در طول این انتقال، میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به طور موقت در رسوبات ذخیره شوند جایی‌که به دلیل فرآیندهای بیولوژیک و فیزیکی، بیشتر دچار تکه تکه شدن می‌شوند. این مطالعه با هدف بررسی توزیع و فراوانی میکروپلاستیک‌ها (MPs) در رسوبات سطحی رودخانه خرمارود، استان گلستان انجام شده است. در مجموع، 15 نمونه رسوب (5 ایستگاه با 3 تکرار) در فصل بهار، سال 1401 نمونه‌برداری شد که شناسایی فیزیکی میکروپلاستیک‌ها با استفاده از استریومیکروسکوپ مورد مطالعه قرار گرفت. ترکیبات پلیمری آنها با استفاده از دستگاه طیف‌سنج مادون‌قرمز تبدیل فوریه بازتاب کل ضعیف (ATR-FTIR) مشخص شد. نتایج نشان داد که ایستگاه 5، با فعالیت انسانی بالا 160±880 ذره در یک کیلوگرم از رسوبات خشک، بیشترین فراوانی میکروپلاستیک و ایستگاه 1، بالادست رودخانه با 66±200 ذره بر کیلوگرم دارای کمترین فراوانی بود. میانگین MPs مشاهده ‌شده در تمامی ایستگاه‌های مورد مطالعه 80/92±17/430 ذره بود. بیشترین فراوانی را میکروپلاستیک‌‌های رشته‌‌ای (52/77 درصد) و کمترین فراوانی را فیلم‌‌ها (10/3 درصد) داشتند. نتایج نشان داد که گروه 1000-500 میکرومتر با 19/44 درصد، بیشترین فراوانی درحالی‌که گروه 5000-3000 با 88/3 درصد دارای کمترین فراوانی بودند. رنگ‌‌ سیاه با 81/55% بیشترین و رنگ آبی با 33/2 درصد دارای کمترین فراوانی بودند. ترکیب پلیمری MPs شامل پلی‌‌پروپیلن (PP، 41 درصد)، پلی‌‌اتیلن (PE، 30 درصد)، پلی‌‌استایرن (PS، 16 درصد) پلی‌‌استر (PS، 11 درصد) و پلی‌‌آمید (PA، 2 درصد) بود. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که MPs در رسوبات ساحلی منابع متعددی دارند که غالباً از توریسم، فاضلاب و بسته‌بندی مشتق شده است.