مقاله علمی – پژوهشی:‌ تجارت جهانی تون‌‌ماهیان و فرصت‌‌های پیش رو

Abstract

سال 2022 تجارت جهانی تون ماهیان ۳/۴۲ میلیارد دلار بود که پیش‌‌بینی شده است که در سال 2028 به 85/52 میلیارد دلار برسد. سه کشور تایلند، تایوان، اسپانیا از نظر مقداری و سه کشور تایلند، اسپانیا و اکوادور به‌ترتیب از لحاظ ارزشی 40 درصد تجارت جهانی این ماهیان را برعهده دارند. ماهی تازه (672 میلیون دلار)، فیله منجمد (1650 میلیون دلار)، ماهی کامل منجمد (4116 میلیون دلار) و آماده و بسته‌‌بندی (6765 میلیون دلار) در تجارت جهانی مبادله شده‌‌اند. در واقع، 6/58 درصد به صورت آماده و بسته‌بندی، 6/35 درصد کامل و منجمد و 4/2 درصد کامل و تازه در جهان مبادله می‌‌شود. در دوازده ساله منتهی به 1401 نیز میزان بهره‌‌برداری از ذخایر تون ماهیان در ایران با 8/4 درصد رشد به 289 هزار تن رسیده است. میزان صادرات تون‌‌ماهیان ایران با وجود رتبه اول صید در غرب اقیانوس هند و رتبه دوم در کل اقیانوس هند از 104 تن به ارزش حدود 425 هزار دلار به 2604 تن و ارزش 3/2 میلیون دلار رسیده و به‌ترتیب 8/30 و 15 درصد رشد مقداری و ارزشی داشته است. واردات نیز از 8/66 هزار تن به ارزش حدود 4/59 میلیون دلار به حدود 2/10 هزار تن و ارزش 9/20 میلیون دلار رسیده و به‌ترتیب 5/14 و 3/8 درصد رشد منفی مقداری و ارزشی داشته است. سهم این ماهیان از کل صید ایران 5/38 درصد و صادرات آن 4/1 درصد از صادرات آبزیان کل کشور است. افزایش قیمت داخلی 33 درصدی تون ماهیان در این دوره و تفاوت قیمت آن با نرخ وارداتی در سال جاری شرایط ویژه‌‌ای را در ایران رقم زده است. حال، مقاله با بررسی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌‌ها و تهدیدات کشور، بهبود کیفیت صید، ارتقاء ناوگان و حمل و نقل، کاهش ضایعات در حلقه‌‌های مفقوده صنعت، تنوع‌‌دهی به محصولات فرآوری‌‌شده، تعامل سازنده با نهادها و سازمان‌‌های بین‌‌المللی، حضور و پایش مستمر در بازار جهانی و داشتن برنامه جامع و نقشه راه توسعه صنعت تون‌‌ماهیان در ایران را پیشنهاد می‌‌نماید.