مقاله علمی – پژوهشی:‌ ارزیابی خطر سلامت و سطوح فلزات سمی در ماهی سفید (Rutilus kutum) دریای خزر

Abstract

در مقاله حاضر غلظت کل عناصر سنگین سمی از قبیل سرب، کادمیم، جیوه، و آرسنیک که از عناصر اجباری سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان کشاورزی و غذایی سازمان ملل (FAO) هستند، در بافت خوراکی ماهی سفید دریای خزر از نظر سلامت تعیین گردید. 90 عدد نمونه ماهی سفید در سه استان شمالی (گیلان، مازندران و گلستان) طی سال‌های 1400-1399 جمع‌آوری گردید. غلظت فلزات سرب، کادمیم، جیوه و آرسنیک در بافت خوراکی ماهی سفید دریای خزر (Rutilus kutum) به روش استاندارد و هضم اسیدی با دستگاه جذب اتمی با استفاده از شعله، کوره گرافیتی و بخار سرد تجزیه‌وتحلیل گردیدند. نتایج نشان داد که غلظت 90 درصد از کل داده‌‌ها (صدک 90%) فلزات سمی در بافت ماهی سفید به‌ترتیب Cd>As>Hg>Pb کاهش یافت. مقادیر کادمیم، آرسنیک، سرب و جیوه در بافت ماهی سفید به‌ترتیب 31/0-009/0، 15/0-001/0، 060/0-001/0، 020/0-001/0 میلی گرم بر کیلوگرم وزن تر بود. همچنین تجزیه‌وتحلیل آماری داده‌ها نشان داد که دو نوع همبستگی بین غلظت فلزات و اندازه طول کل و وزن ماهی سفید به‌دست آمد: برای Cd با طول کل (46/0-r=) و با وزن ماهی (51/0-r=)، برای As با طول کل (30/0r=) و با وزن ماهی (27/0r=) به‌ترتیب همبستگی منفی و مثبت نشان داد، اما فلزات جیوه و سرب با پارامترهای زیست‌سنجی، همبستگی نشان نداد. مقایسه نتایج حاضر با استانداردهای جهانی نشان داد که چهار فلز سمی کادمیم، آرسنیک، سرب و جیوه کمتر از غلظت استانداردهای WHO و FAO بوده است. یافته‌ها نشان داد که پارامترهای ارزیابی خطر سلامت (EDI، HQ و THQ) برای همه فلزات بسیار پایین‌تر از مقادیر توصیه شده است. این امر نشان داد که مصرف ماهی سفید دریای خزر در منطقه مورد مطالعه هیچ‌گونه اثر نامطلوبی بر سلامت انسان ناشی از آلودگی فلزات سمی نداشته است.