ارزیابی نفوذپذیری، پتانسیل توسعه کارست و مدل مفهومی کارست ساختگاه سد قره‌تیکان - خراسان رضوی

Abstract

به دلیل پیچیدگی هیدروژئولوژی مناطق کارستی، آب٬بندی سدها در چنین مناطقی سخت­٬تر، طولانی٬­تر و پرهزینه٬­تر و احتمال فرار آب از آن٬ها بیشتر است. پس از آبگیری سد قره­تیکان و ظهور چشمه­٬هایی در پایین دست و نشت آب از تکیه­٬گاه سازند آهکی تیرگان، امکان توسعه کارست مهم٬­ترین مشکل این سد به شمار می­٬رود. در این مقاله، با انجام مطالعات زمین­٬شناسی، زمین٬­شناسی ساختاری و درزه٬­نگاری، نفوذپذیری ژئوتکنیکی و روش تحلیل سلسله مراتبی٬پتانسیل توسعه کارست در محدوده و تکیه­٬گاه٬­های سد قره­تیکان مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج، نشان می٬­دهد که حدود 14/6 درصد از محدوده سد قره­تیکان، دارای پتانسیل بالایی در توسعه کارست می٬­باشد. محدوده سد قره­تیکان تحت تأثیر سامانه پهنه گسلی سررود است که باعث به ­هم خوردگی جناح چپ محور سد شده است. درزه٬­نگاری در تکیه٬­گاه سد قره­تیکان سه دسته درزه اصلی را نشان می­٬دهد. دو دسته از درزه٬­ها در تقاطع با محور سد و شیب دسته درزه دیگر به سمت حوضچه سد است. بررسی نتایج آزمایش٬­های نفوذپذیری لوژن در ساختگاه سد نشان می٬­دهد بیشترین نفوذپذیری در تکیه‌گاه چپ با جریان آشفته، و پس از آن در زیر بستر رودخانه با جریان خطی و آشفته دیده می­٬شود، اما در تکیه٬­گاه راست نفوذپذیری نداریم و جریان بیشتر خطی است. با توجه به مدل ساختاری– مفهومی تهیه شده از موقعیت سد قره­تیکان و محل قرارگیری محور سد در سامانه گسلی سررود، و میزان بازشدگی و جهت شیب درزه٬­ها در ایستگاه‌ها، انتظار می٬­رود میزان نشت و فرار آب و امکان توسعه کارست از جناح چپ و بستر بیشتر از جناح راست سد باشد.