راهنمای برنامه واکنش اضطراری برای تخلیه ایستگاه های ناایمن متروی تهران در زلزله

Abstract

سابقه و هدف: در اکثر کشورهای دنیا، ایستگاه ­های مترو به علت قرارگیری در اعماق زیاد، به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می­ گیرند. ولی در کشور ما، بسیاری از این ایستگاه ­ها در نزدیکی سطح زمین اجرا شد ه ­اند و به همین علت شدت حرکت ناشی از زلزله در آنها بالا بوده و آسیب­ دیدگی لرزه­ای تجهیزات آن ها نیز بسیار محتمل است که می­ تواند منجر به ناایمن شدن فضا برای مسافران گردد. بر این اساس، این پژوهش با هدف ارائه­ الگویی جهت برنامه ­ریزی واکنش اضطراری برای تخلیه ایستگاه­ های ناایمن مترو در زلزله احتمالی آینده انجام شده است. روش کار: این پژوهش کاربردی در 4 مرحله انجام شد. در مرحله اول تحلیل وضعیت موجود ایستگاه­ های مترو شهر تهران انجام شد. در مرحله دوم یک چک لیست ارزیابی ایستگاه­ های مترو طراحی شد. چک لیست شامل 8 گویه بود که توسط نویسندگان تکمیل شد. در مرحله سوم، برخی ایستگاه ­های متروی تهران مانند قلهک، امام خمینی، دروازه دولت و خیام برای مشاهده میدانی انتخاب شدند. معیارهای اصلی انتخاب ایستگاه ها وقوع در پهنه شدت بسیار زیاد زلزله و نزدیکی ایستگاه به سطح زمین بود. در مرحله چهارم، اطلاعات بدست ­آمده جمع­ بندی و بر مبنای آن یک راهنمای برنامه ­ریزی اضطراری تدوین گردید. یافته­ ها: متروی کلانشهر تهران، با جابه ­جایی بیش از دو و نیم میلیون مسافر در روز، نقش عمده­ ای در سفرهای درون شهری ایفا می ­کند. بسیاری از ایستگاه­ های متروی تهران، می ­توانند پس از وقوع زلزله به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گیرند، ولی مطالعه ما نشان داد که شمار قابل توجهی از آنها ناایمن محسوب می­ شوند. تدوین برنامه فوریت ها و ابلاغ راهنمای واکنش اضطراری برای تخلیه اضطراری می تواند نخستین گام در بهبود وضعیت ایمنی مترو محسوب شود. نتیجه­ گیری: به دلیل اهمیت ایستگاه­ های مترو در هنگام وقوع زلزله و پس از آن، به کار بستن موارد زیر می­ تواند به بهبود وضع موجود کمک کند: بکارگیری دستگاه ­ها و تابلوهای هشدار سریع، آموزش رانندگان قطارها برای توقف در نزدیک ترین ایستگاه و خروج ایمن مسافران، آموزش مسؤولین ایستگاه ­ها برای راهنمایی صحیح مسافران جهت خروج سریع و ایمن از ایستگاه، آموزش مسافران برای تخلیه قطار و چگونگی پناه گیری در ایستگاه که این همه با طراحی برنامه واکنش اضطراری و تخلیه این ایستگاه­ ها در راستای کاهش تعداد تلفات در زلزله­ های احتمالی آینده امکان­ پذیر می­ گردد. به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید: Hosseini M, Ostovar Izadkhah Y. Guidelines on Earthquake Emergency Response Planning for Evacuation of Tehran Unsafe Subway Stations. 2023;11(3):153-163. https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.44363