مقایسه اثربخشی برنامه زمانی پارادوکسی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مکانیسم‌های دفاعی و علائم اضطراب اجتماعی افراد دارای نشانگان اختلال اضطراب اجتماعی

Abstract

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی برنامه زمانی پارادوکسی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مکانیسم‌های دفاعی و علائم اضطراب اجتماعی افراد دارای نشانگان اختلال اضطراب اجتماعی انجام شد. روش پژوهش از نوع طرح آزمایشی تک آزمودنی بود. جامعه آماری شامل دانشجویان کارشناسی روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم‌آباد بود که پس از کسب نمره بالای اضطراب اجتماعی، تشخیص گذاری با مصاحبه ساختاریافته و انطباق با ملاک‌های ورود و خروج، 6 نفر به‌صورت نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. اعضای نمونه با تعیین خط پایه، به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، برنامه زمانی پارادوکسی و یک گروه گواه قرار گرفتند. جلسات مداخله در 12 جلسه 90 دقیقه‌ای برای گروه های آزمایش به شکل جداگانه اجرا شد و گروه گواه مداخله‌ای دریافت نکرد. دوره پیگیری نیز در دو مرحله یک‌ماهه و دو‌ماهه انجام شد. جهت جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه سبک‌های دفاعی اندروز و همکاران (1993) و پرسشنامه اضطراب اجتماعی (2000) استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از شاخص‌های روند، ثبات، درصد داده‌های ناهمپوش و همپوش انجام شد. نتایج نشان داد تفاوت معناداری بین اثربخشی برنامه زمانی پارادوکسی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مکانیسم‌های دفاعی و علائم اضطراب اجتماعی وجود دارد. چنانکه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد نسبت به برنامه زمانی پارادکسی، تاثیر بیشتری بر مکانیسم‌های دفاعی و نشانگان اضطراب اجتماعی داشتند؛ اثرات آن در مراحل پیگیری نیز پایدار بود. بنابراین، کاربست درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به‌عنوان اولویت درمانی به‌منظور بهبود مکانیسم‌های دفاعی و علائم اضطراب اجتماعی پیشنهاد می‌شود.