به‌سوی آینده‌ای پرجمعیت، راهکارها و چشم‌اندازهای سیاست‌گذاری در حوزه جمعیت ایران: خلاصه سیاستی

Abstract

مقدمه: جمعیت هر کشور نقش بسیار مهمی در توسعه و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دارد. از سوی دیگر، جمعیت جوان، میزان نیروی کار و پویایی اقتصادی آن کشور را افزایش می‌دهد. تغییر سبک زندگی و یک‌سری سیاست‌های جمعیتی، اقتصادی و سیاسی طی سال‌های گذشته باعث شده است که ایران در معرض خطر پیری جمعیت و هشدارهای جمعیتی از سوی پژوهشگران اجتماعی قرار گیرد. وضعیت به گونه‌ای است که کارشناسان حوزه جمعیت متفق‌القول معتقدند اگر روند افزایش موالید و رشد جمعیت کشورمان به همین شکل جلو برود، طی 30 سال آینده با یک ابربحران جمعیتی کمبود نیروی کار به دلیل سالخوردگی جمعیت در کشور مواجه خواهیم شد. این مقاله به بررسی چالش­ها و راهکارهای سیاستی در حوزه جمعیت ایران با نگاهی به آینده‌ای پرجمعیت می‌پردازد. با توجه به هرم سنی بین سال­های 1990 تا 2000 ، جمعیت ایران رشد مناسبی داشته است و نیروی فعال موثری در اختیار کشور بوده است. بر اساس مدل­های آماری، جمعیت ایران در سال 2030 و 2050، به سمت سالمندی و پیری خواهد رفت. افزایش باروری و رشد جمعیت موضوع پیچیده‌ای است که نیاز به تدابیر گسترده و مداخلات سیاستی و بسته­های حمایتی- اقتصادی ویژه ای دارد. ترویج آگاهی جمعی، حمایت مالی از خانواده‌ها، پشتیبانی از تأمین اجتماعی، ترویج تعادل میان زن و مرد، تسهیلات مسکن، تسهیل شرایط ازدواج جوانان، ایجاد بسته های تشویقی برای زنان سنین باروری، تحقیقات و برنامه‌ریزی جمعیت، توسعه مناطق روستایی و همکاری با نهادهای مردم‌ی می تواند به عنوان سیاست های مناسبی برای افزایش فرزندآوری در ایران مد نظر قرار گیرد. موضوع جمعیت را نباید حزبی و سیاسی کرد که عده‌ای در مقابل و برخی در طرفداری آن باشند، همه باید در کنار هم برای کمک به حل این خلاء بزرگ همکاری کنند. با توجه به نگرانی ها و هشدارهای جدی رهبر معظم انقلاب نسبت به پیری جمعیت و ترویج جوانی جمعیت توسط همه مسئولین و نهادهای اجرایی ابراز داشتند، سیاست های فرزندآوری و افزایش جمعیت در دستور کار قرار دارند، اما باید همه سازمان ها، ارگان ها و افرادی که می توانند به تحقق این سیاست ها کمک کنند مشارکت جدی و فعالی داشته باشند.