ارزیابی مؤثر بودن شاخص‌های رتیکولوسیتی (میانگین حجم و محتوای هموگلوبین رتیکولوسیت) در تمایز کم‌خونی ناشی از فقر آهن مطلق از کم‌خونی ناشی از فقر آهن تابعی در سگ‌ها

Abstract

هدف: کم‌خونی یافته‌ی بالینی شایعی در سگ‌ها است و تشخیص دقیق آن جهت درمان مناسب بسیار حیاتی است. شاخص‌های رتیکولوسیتی، نظیر میانگین حجم رتیکولوسیت‌ها (MCVr) و محتوای هموگلوبین رتیکولوسیت‌ها (CHr)، اطلاعات ارزشمندی را در خصوص فعالیت خون‌سازی و وضعیت آهن فراهم می‌سازند. این بررسی با هدف تجمیع منابع موجود در مورد کاربرد این شاخص‌ها در تشخیص و مدیریت کم‌خونی در سگ‌ها صورت گرفته است. مطالعات مختلفی کاربرد MCVr و CHr را در افتراق کم‌خونی ناشی از فقر آهن از کم‌خونی ناشی از بیماری التهابی، پورتوسیستمیک شانت و میکروسیتوز مرتبط با نژاد نشان داده‌اند. مشخص شده است که سطوح پایین CHr و MCVr با سایر شاخص‌های خون‌شناسی و بیوشیمیایی فقر آهن مرتبط بوده‌اند. به‌علاوه، کاربرد شاخص‌های رتیکولوسیتی در تشخیص فقر آهن تابعی، حتی قبل از ایجاد میکروسیتوز مشخص، امیدبخش بوده است. اخیراً، آنالایزر زیمنس ADVIA معادل هموگلوبین رتیکولوسیتی (RET-He) را معرفی کرده است، متغیری شبیه به CHr اما با برخی تفاوت‌ها. مطالعات، ارزش تشخیصی RET-He در سگ‌ها را ارزیابی کرده‌اند و مقادیر قطعی را برای تشخیص خون‌سازی متأثر از فقر آهن تعیین کرده‌اند. این یافته‌ها بیشتر از استفاده از شاخص‌های رتیکولوسیتی، نظیر CHr، به‌عنوان شاخص‌های قابل اعتماد فقر آهن در سگ‌ها حمایت می‌کنند. شاخص‌های رتیکولوسیتی در بیماری‌های مختلف، نظیر کم‌خونی همولیتیک با واسطه ایمنی و بیماری مزمن کلیوی، که در آن محدودیت آهن می‌تواند در شدت کم‌خونی سهیم باشد، بررسی شده است. در یک مطالعه‌ی گذشته‌نگر شاخص‌های رتیکولوسیتی، از جمله CHr در سگ‌های مبتلا به کم‌خونی همولیتیک با واسطه ایمنی جهت بررسی خون‌سازی متأثر از محدودیت آهن به‌دلیل پنهان شدن آهن با واسطه التهاب و یا فقر آهن تابعی مورد آزمایش قرار گرفتند. هم‌چنین در گربه‌های مبتلا به بیماری مزمن کلیوی، ارزش تشخیصی CHr جهت ارزیابی فقر آهن مورد مطالعه قرار گرفته است. شاخص‌های رتیکولوسیتی، به ویژه MCVr و CHr، پتانسیل خود را در پایش تغییرات وضعیت آهن و پاسخ درمانی نشان داده‌اند. مطالعات نشان داده‌اند که کاهش این شاخص‌ها منعکس کننده شروع فقر آهن است که پس از درمان روند معکوسی را نشان می‌دهند. علاوه بر این، تشخیص زودهنگام فقر آهن از طریق شاخص‌های رتیکولوسیتی می‌تواند به مداخله و مدیریت به موقع کمک کند. در حالی که کاربرد MCVr و CHr در تشخیص و پایش فقر آهن در سگ‌ها اثبات شده است، هنوز محدودیت‌ها و زمینه‌هایی برای بررسی بیشتر وجود دارد. مطالعات بیشتری جهت اعتبار بخشیدن به مقادیر کات‌آف تشخیصی برای شاخص‌های رتیکولوسیتی در بیماری‌های مختلف و ملاحظات خاص نژاد مورد نیاز است. علاوه بر این، استانداردسازی روش‌ها در بسترهای مختلف تحلیلی، قابلیت مقایسه نتایج را افزایش می‌دهد. شاخص‌های رتیکولوسیت، مانند MCVr و CHr، کاربرد قابل‌توجهی در تشخیص و پایش فقر آهن در سگ‌ها نشان داده‌اند. این اندیس‎‌ها اطلاعات ارزشمندی را در مورد وضعیت آهن و فعالیت خون‌سازی در سگ‌ها فراهم می‌سازند و به تشخیص دقیق و مدیریت مناسب کمک می‌کنند. تحقیقات بیشتر برای تأیید و بهینه‌سازی استفاده از این شاخص‌ها در شرایط مختلف بیماری و جمعیت‌های خاص نژاد ضروری است.