تحول در تحقیقات علوم پزشکی ایران: 1360 تا 1420*

Abstract

مقدمه: فعالیت‌های پژوهشی در 40 سال گذشته رتبه علمی ایران در تولید علم در جهان را از 54 به 16 رسانده است. این مقاله روند پژوهش‌های علوم پزشکی در چهل سال گذشته و سال‌های آینده را ترسیم می‌کند. مواد و روش‌ها: بررسی مقالات فارسی پزشکی از سال 1361 تا 1401 با استفاده از داده‌های پایگاه‌های مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، اسکوپوس و نیز کتاب سلامت در جمهوری اسلامی ایران صورت گرفت. یافته‌ها: در بیست سال اول توانمندسازی نیروی انسانی پزشکی؛ شامل افزایش دانشکده‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی، دانشجویان رشته‌های مختلف در مقاطع کارشناسی ارشد، دکترای علمی، دکترای حرفه‌ای و تخحصص‌های بالینی پزشکی و تاسیس دوره‌های فوق تخصصی بالینی پزشکی انجام شد. زیرساخت‌های ضروری برای درونداد تحقیقات آماده و مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌های پزشکی تاسیس گردید. در بیست ساله دوم افزایش اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها، توسعه موسسات تحقیقاتی و نیز افزایش تعداد دانشجویان و دستیاران سبب ارتقا کمی و کیفی پژوهش و تولید مقالات علمی در سطح بین‌المللی و افزایش استنادات به مقالات پزشکی ایران گردید. اهداف بیست سال آینده افزایش نوآوری در پژوهش‌ها، تولید علم نافع و دستیابی به مرجعیت علمی در سطح منطقه و جهان است که با حفظ و تکریم دانشمندان و پژوهش‌گران، تغییر در شیوه ارزشیابی تحقیقات، افزایش اعتبارات پژوهشی، هدفمند کردن پژوهش‌ها و ترویج فرهنگ علم نافع امکان‌پذیر خواهد بود. نتیجه‌گیری: در 40 سال گذشته زیرساخت‌ها و نیروی انسانی مورد نیاز برای تحقیقات پزشکی فراهم شده است. به کارگیری نیروی انسانی لایق و ترجمان دانش آن‌ها، ترویج نوآوری، توسعه فناوری‌ها برای رفع مشکلات سلامت جامعه و دستیابی به مرجعیت علمی نیازمند عزم ملی قوی و تحول انقلابی در دهه‌های آینده است.