نقش جنسیت و ترتیب تولد در مهارت‌های شناختی، جسمی- حرکتی، زبان، یادگیری و اجتماعی- رفتاری و هیجانی کودکان 1 تا 2 سال شهر تهران

Abstract

زمینه و هدف: مهم‌ترین دوران رشد مغزی کودک دو سال اول زندگی است که نقش فراوانی بر عملکرد ذهنی، جسمی، روانی، اجتماعی کودک دارد. مطالعه نقش جنسیت و ترتیب تولد در استانداردهای رشدی نقش زیادی در تصمیم‌گیری‌ها و قضاوت درباره کودکان دارد. با استنباط از مبانی نظری و پیشینه‌ی پژوهش می‌توان اظهار کرد که نقش ویژگی‌های جمعیت شناختی در استانداردهای رشدی کودکی حائز اهمیت است و تاکنون به این حیطه کمتر توجه شده است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر بررسی نقش جنسیت و ترتیب تولد در مهارت‌های شناختی، جسمی-حرکتی، زبان، یادگیری و اجتماعی- رفتاری- هیجانی کودکان بود. روش کار: جامعه آماری شامل تمام کودکان سنین 2-1 و والدین آن‌ها در شهر تهران بود. روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و ماتریسی بوده و نمونه‌ها از پنج منطقه جغرافیایی انتخاب شدند. حجم نمونه شامل 500 کودک 2-1 سال بود؛ که برای هر حیطه 100 کودک در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری اطلاعات ابزار محقق ساخته‌ای است که از استانداردهای رشدی چندین ایالت آمریکا مانند استانداردهای رشدی واشنگتن (2012) استانداردهای رشدی نبراسکا (2018) و مطالعات انجام‌شده در ایران استفاده‌شده است. یافته‌ها: نتایج نشان داد ترتیب تولد به‌صورت معناداری در مهارت‌های شناختی، ویژگی‌های هیجانی-رفتاری-اجتماعی و زبان و سوادآموزی دختران و پسران نقش دارد؛ اما جنسیت نقش معناداری نداشت. نتیجه‌گیری: به طور کلی نتایج نشان داد ترتیب تولد فرزندان به‌صورت معناداری در مقیاس‌های شناخت، هیجانی رفتاری اجتماعی و زبان نقش دارد. درباره‌ی ترتیب تولد و اثرات اندازه خانواده نظریه‌ها و فرضیه‌های مختلفی مطرح‌شده است که به آن‌ها اشاره می‌شود. یافته‌های پژوهش می‌تواند در تصمیم‌گیری و قضاوت درباره‌ی کودکان مورداستفاده قرار گیرد.