مطالعه اثرات محافظتی کوآنزیم Q10 برفراسنج‌های باروری موش سفید کوچک آزمایشگاهی نر تیمار شده با متوتروکسات

Abstract

سابقه و هدف: متوتروکسات (MTX)، یک داروی شیمی درمانی است که اثرات مخربی روی بافت‌های بدن از جمله دستگاه تناسلی نر دارد. از آنجائیکه کوآنزیم Q10، آنتی اکسیدانی است که تا حدودی می‌تواند اثرات تخریبی آن را کاهش دهد، لذا این مطالعه به منظور بررسی اثرات مصرف همزمان داروی متوتروکسات و کوآنزیم Q10 بر ساختار بافت بیضه و پارامترهای اسپرم در موش سوری نر انجام شد. مواد و روش­‌ها: در این مطالعه تجربی، 24 سر موش سوری نر نژاد NMRI به چهار گروه شش تایی تقسیم شدند: گروه کنترل با دریافت داخل صفاقی 0/2 میلی‌لیتر آب مقطر، گروه MTX با دریافت داخل صفاقی mg/kg 20 داروی متوتروکسات یک بار در هفته، گروه CoEnQ10 با دریافت خوراکی کوآنزیم Q10 با دوزmg/kg 200 سه بار در هفته و گروه MTX+CoEnQ10 علاوه بر دریافت داخل صفاقی mg/kg 20 داروی متوتروکسات یک بار در هفته، کوآنزیم Q10 را نیز به صورت خوراکی با دوزmg/kg 200 سه بار در هفته دریافت کرد. همه گروه‌ها پنج هفته تیمار شدند. بعد از آسان کشی، دم اپیدیدیم و بافت بیضه به ترتیب به منظور بررسی پارامترهای اسپرم و تغییرات هیستومورفومتری و روند اسپرماتوژنز نمونه برداری و بررسی شدند. یافته‌ها: پس از تیمار با MTX، قدرت زنده‌مانی، تحرک، شاخص تمایز لوله‌ای، شاخص اسپرم‌زایی، ضریب بازسازی اسپرم، میانگین قطر لوله‌های اسپرم‌ساز، قطر لومن لوله‌های اسپرم‌ساز و ارتفاع اپیتلیوم زایگر به طور معنی‌دار نسبت به گروه کنترل کاهش یافت (0/05>p). همچنین تیمار با MTX به طور معنی‌داری منجر به آسیب به DNA، افزایش میانگین قطر کپسول بیضه و درصد دژنراسیون لوله‌ای و بیشتر شدن تعداد اسپرم‌های غیر‌طبیعی نسبت به گروه کنترل گردید (0/05>p). مصرف همزمان کوآنزیم Q10به همراه MTX، بهبود معنی‌دار پارامترهای ذکر شده را به همراه داشت. نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که MTX با تاثیر منفی روی فعالیت متابولیک اسپرم، یکپارچگی غشاء و DNA، سبب کاهش پارامترهای اسپرم و تغییر بافت بیضه و روند اسپرماتوژنز می‌گردد. بهبود معنی‌دار مصرف همزمان کوآنزیم Q10 و MTX اثر محافظتی کوآنزیم Q10 را تقویت می‌بخشد.