ارزیابی پتانسیل تولید زهاب اسیدی توسط باطله‌های زغال‌شویی: مطالعه موردی کارخانه زغال-شویی شمال شرق دامغان

Abstract

زهاب اسیدی معدن یکی از مهم­ترین مشکلات زیست­محیطی مرتبط با معدنکاری و از مهم­ترین منابع آلوده­کننده محیط زیست می­باشد که بر اثر اکسایش کانی­های سولفیدی به ویژه پیریت تولید می­شود. در این پژوهش، پتانسیل تولید اسید باطله‌های کارخانه زغال­شویی مهماندوست واقع در شمال شرق دامغان مورد مطالعه قرار گرفته است. به این منظور، مطالعات کانی­شناسی، ژئوشیمیایی و آزمون­های استاتیک بر روی 7 نمونه معرف انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می­دهد که باطله‌های زغال­شویی نسبت به عناصر مس و منگنز بدون غنی­شدگی، نسبت به نیکل و کبالت دارای غنی­شدگی متوسط، نسبت به کروم، روی و آنتیموان دارای غنی­شدگی قابل ملاحظه، نسبت به کادمیم و آرسنیک و سرب دارای غنی­شدگی شدید و نسبت به سرب و مولیبدن دارای غنی­شدگی بسیار شدید هستند. کانی­های موجود در باطله‌ها شامل کوارتز، موسکویت، کلینوکلر، کائولینیت، ایلیت، مونت­موریلونیت، کلسیت و پیریت می­باشد. در بیشتر باطله‌های مورد مطالعه، pH گل اشباع کم­تر از 3 و هدایت الکتریکی گل اشباع بیش­تر از 2000 میکروموس بر سانتی­متر می­باشد و پتانسیل خنثی­سازی خالص (NNP) کمتر از 20- است. همچنین در بیشتر نمونه­ها پتانسیل تولید اسید خالص (NAPP) مثبت است و نسبت پتانسیل خنثی­سازی (NPR) کمتر از 1 می­باشد. pH تشکیل اسید خالص (NAG pH) این نمونه­ها کمتر از 5/4 و نسبت ظرفیت خنثی­سازی اسید به حداکثر پتانسیل تولید اسید (ANC/MPA) کمتر از 1 است. با توجه به نتایج آزمون­های استاتیک، احتمال تولید زهاب اسیدی توسط باطله­های مورد مطالعه وجود دارد، بنابراین اعمال تمهیدات مدیریتی به منظور کنترل تولید اسید در منطقه ضروری است.