بازاندیشی بر تجربه برگزاری پخش آنلاین کنفرانس AMEE 2023 در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه

Abstract

نامه به سردبیر: انجمن آموزش پزشکی اروپا که انجمن منطقه اروپایی فدراسیون جهانی آموزش پزشکی و یکی از شش عضو شورای اجرایی این فدراسیون است، در سال 1972 به‌منظور برقراری ارتباط و هم‌افزایی بین معلمان علوم پزشکی در کشورهای اروپایی در کپنهاگ تأسیس شد. این انجمن، هر ساله به میزبانی یکی از کشورهای اروپایی، کنفرانس‌های بین‌المللی با موضوعات مختلف آموزش علوم پزشکی برگزار می‌نماید، امسال نیز یک کنفرانس بین‌المللی در گلاسکو اسکاتلند برگزار کرد (1). با تلاش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به‌طور ویژه، دانشگاه علوم پزشکی هوشمند، پخش آنلاین این کنفرانس بین‌المللی از مورخه 6 تا 8 شهریورماه سال 1402 در 15 دانشگاه علوم پزشکی کشور ازجمله دانشگاه علوم پزشکی ارومیه صورت گرفت. در این مقاله به بازاندیشی این رویداد می‌پردازیم. بازاندیشی یا رفلکشن، به‌عنوان دسته‌ای از فعالیت‌های فکری و مؤثر توصیف می‌شود که در آن افراد به کاوش در تجربیات خود می‌پردازند تا به درک جدیدی دست یابند. رفلکشن، فرایند یادگیری از تجربه است (یادگیری تجربی)، که به‌موجب آن، درک و دانش از طریق عمل توسعه می‌یابد (2). بازاندیشی بر هر واقعه‌ای را می‌توان در قالب یک رفلکشن پیپر، نوشت (3). این کنفرانس بین‌المللی که به دو صورت حضوری و آنلاین برگزار شد، شامل برنامه‌های مختلف آموزشی در زمینه آموزش علوم پزشکی بود. در پخش آنلاین آن، شاهد همراهی و شرکت فعال اعضای هیئت‌علمی در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه بودیم. ازنظر دسترسی به محتوا و برنامه‌های کنفرانس، امکان استفاده از پخش آنلاین برنامه‌های سمپوزیوم و پلنری فراهم بود. برنامه‌ها در بستر نرم‌افزار Swapcard اجرا و نمایش داده شد. گرچه امکان تعامل مستقیم با محل برگزاری کنفرانس وجود نداشت، اما مباحث ارائه‌شده در کنفرانس در وقفه‌ها و فرصت‌های به وجود آمده در خلال برنامه‌ها توسط متخصصان آموزش پزشکی برای اعضای هیئت‌علمی شرکت‌کننده در همایش توضیح داده و تشریح می‌شد و هم‌زمان با همایش، به سؤالات اساتید پاسخ‌داده‌شده و شفاف‌سازی مطالب صورت می‌گرفت. بر اساس بازاندیشی و نقد این رویداد آموزشی و نیز برپایه نظرسنجی که از اعضای هیئت‌علمی شرکت‌کننده به عمل آمد، به نظر می‌رسد این کنفرانس باوجود محدودیت‌هایی که به‌ویژه در دسترسی به محتوا، داشت، دستاوردها و پیامدهای مثبتی نیز داشته است. ازجمله اینکه، این نیاز توسط اساتید حاضر در همایش احساس شد که عضو هیئت‌علمی هم از جنبه‌های آموزشی و علم آموزش پزشکی و هم ازنظر مهارت‌های زبان انگلیسی، بایستی خود را بیشتر توانمند سازد. موضوع مهم دیگر، لزوم برقراری ارتباطات علمی با جهان است. حتی اگر این ارتباطات به‌صورت محدود و مجازی باشد، باز هم نتایج مثبت و مؤثر خود را نمایان خواهد ساخت. در همین اثنا، با بازاندیشی بر این رویداد آموزشی، در می‌یابیم که معضلات و مشکلات آموزشی در همه‌جای جهان وجود دارند. حتی در موارد زیادی، این مشکلات مشابه هم هستند و بنابراین ضروری است که بررسی و ارزیابی شوند تا بتوان برای آن‌ها راهکارهایی اندیشید. موضوع دیگری که از بازاندیشی بر این رویداد آشکار می‌شود این است که در کنفرانس‌ها و رویدادهای مشابه، اهمیت تعامل و برقراری ارتباط به‌مراتب قوی‌تر و الزامی‌تر از جنبه یادگیری خود را نمایان می‌سازد. گرچه یادگیری یک اصل است، اما فراگیری نحوه برقراری ارتباط با جهان، مشاهده نحوه رفتارها و الگوهای آموزشی و اخلاقی، علاقه‌مندی اعضای هیئت‌علمی به آموزش، مشاهده نحوه ارائه مطالب و مهارت‌های بیان مطلب، همگی موضوعاتی هستند که به‌صورت ناخودآگاه و دانش ضمنی فراگرفته می‌شوند. نکات مهم برگزاری این رویداد آموزشی را می‌توان به‌عنوان الگویی در برگزاری سایر رویدادهای مشابه در دانشگاه علوم پزشکی ارومیه بکار برد. از دیگر پیامدهای مؤثر و آموزنده این کنفرانس، درک لزوم و نحوه مستندسازی وقایع و تجارب بود. در این کنفرانس کلیه فعالیت‌ها و فرایندهای اجرایی و علمی کنفرانس در دانشگاه، مستندسازی و ثبت شد و به‌نوعی تمرینی برای آینده شد. مستندات شامل عکس‌ها و فیلم‌ها از محل برگزاری کنفرانس در دانشگاه، فرم‌های نظرسنجی، حضوروغیاب و فرم انجام مصاحبه با شرکت‌کنندگان، نامه‌ها و ایمیل‌ها و ... بودند که همگی ثبت و حفظ شدند. تجربه این رویداد آموزشی بین‌المللی نشان داد که علم آموزش پزشکی تا چه میزان نیاز به تخصص، تجربه، علاقه و تعمیق دارد. ضمن اینکه چالش‌های آموزشی در همه‌جا وجود دارند، راهکار تسلیم نشدن و تلاش و آگاه شدن بیشتر است. برقراری ارتباطات، یک اصل مهم در یادگیری است چه برقراری ارتباط در سطح یک کلاس درس بین استاد و دانشجو و چه در سطح بین‌المللی و در طی یک کنفرانس. به همین دلیل، لازم است آموخته‌های کنفرانس را به سطوحی بالاتر و دیگر، تعمیم دهیم تا درنهایت بتوانیم کیفیت آموزش‌هایمان را تضمین کنیم که متعاقباً، منجر به ارتقاء سلامت و بهبود کیفیت مراقبت از بیمار خواهد شد که هدف نهایی آموزش پزشکی نیز است.