پیش بینی سطح آبخوان های دشت عجب شیر با لحاظ سناریوهای مختلف مدیریتی

Abstract

چکیده مقدمه: امروزه مدیریت جامع و یکپارچه آب به ویژه در مناطقی که با محدودیت های نسبی منابع آب مواجه هستند به عنوان یک ضرورت اجتناب ناپذیر پذیرفته شده است و پیشگام اصلی این مدیریت مدل سازی سیستم منابع آب است. روش­: در این پژوهش نیز با استفاده از مدل WEAP نوسانات سطح جریان آبخوان‌های رودخانه زرینه رود در حوضه آبریز عجبشیر که در جنوب شرقی دریاچه ارومیه برای یک دوره 15ساله (1995 تا 2009 میلادی) واسنجی و اجرا گردید. همچنین سناریوهایی با توجه به طرح های در دست مطالعه و اجرا که عبارت از طرح تغذیه مصنوعی دشت عجبشیر و طرح انتقال آب از زرینه رود به دشت عجبشیر (موسوم به طرح شهید کاظمی) می‌باشد در نظر گرفته شد. همچنین در تدوین برخی سناریوها اقدامات مدیریت مصرف (اجرای سیستم آبیاری تحت فشار در تمامی اراضی کشاورزی دشت هرچند ممکن است کاملأ عملی نباشد) نیز در نظر گرفته شده است و در کل سناریوها فرض شده دشت ممنوعه بماند. یعنی اینکه در سناریوها اضافه برداشت از آب زیرزمینی اعمال نشده است. هم چنین در تمام سناریوها شرایط خشکسالی در دوره شبیه‌سازی در نظر گرفته شده است. یافته­ ها: نتایج حاکی از آن است که بیلان آب زیرزمینی دشت عجب شیر بسیار منفی است و در صورت بهره برداری با روند کنونی، دشت عجب شیر ذخیره آب زیرزمینی خود را در یک دوره 30 ساله از دست می دهد. سناریوهای مختلفی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که به منظور تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی دشت عجب شیر، کاهش برداشت از طریق برنامه های مدیریت مصرف و کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی دشت از طریق انتقال آب از رودخانه زرینه رود (موسوم به پروژه سد شهید کاظمی) مورد نیاز است. نتیجه ­گیری: با بررسی نتایج حاصل از سناریو ها به این نکته خواهیم رسید که جهت جلوگیری از بروز افت سطح آب زیرزمینی و ایجاد کسری ذخیره مخرن آب زیر زمینی ، ضرورت دارد حفر چاه و هرگونه توسعه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی در منطقه صورت نگیرد. همچنین به منظور حفظ منابع آبی می‌باید بدون اینکه از تخصیص آب به بخش کشاورزی بکاهیم، با بالا بردن میزان بهره وری آب در کل منطقه بر مبنای راهکارهای مدیریت بهینه‌ی منابع آبی، تولید ناخالصی داخلی منطقه را بهبود بخشید که این امر مستلزم رویکردی جامع نگر در مدیریت عرضه و تقاضای آب می‌باشد.